Wednesday, September 12, 2012

دەقى یاساى نوێى ئوسترالیا بۆ مامەڵە لەگەڵ پەناخوازاندا چییە؟

سەرۆک وەزیران و وەزیرى کۆچى ئوسترالى

بلۆگەکانى کۆچ بۆ ئوسترالیا و کۆچى کوردان

حکومەت و ئۆپۆزسیۆنى ئوسترالیا لیژنەیەکى بێ لایەن و پسپۆڕو سەربەخۆى دیارى کرد بۆ گەڵاڵە کردنى چەند پێشنیارێک کە هەردوولا لەسەرى ڕێکبکەون تاوەکو بکرێتە یاسایەک و بەو شێوەیە مامەڵە لەگەڵ پەناخوازاندا بکرێت. 
وا لەخوارەوەشدا دەقى ئەو 22 ڕاسپاردەیەى کەلەلایەن پەرلەمانى ئوسترالیاوە پەسەندکرا بۆ چۆنێتى مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو پەناخوازانەى کە لەڕێگەى بەلەمەوە دەگەنە ئوسترالیا، دەخەینەڕوو: 

1- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کەپێویستە ئەم پرەنسیپانەى خوارەوە ببن بەبەشێک لە سیاسەتى ئوسترالیا لە مەسەلەکانى تایبەت بە پەناخوازان کە ئەوەش بە ئامانجى جێبەجێکردنى ڕێوشوێنێکى ستراتیجى و گشتگر و و تۆکمە کە بتوانێت ئەوەلیەتى کورتخایەن و درێژخایەن و مام ناوەند بدات بە چۆنێتى مامەڵەکردن لەگەڵ مەسەلەى پەنابەرێـى و شاڵاوى کۆچ لە ناوچەکەدا. 

هەروەها دابینکردنى ڕێوشوێنى تازەوگونجاوە بۆ پەناخوازان بۆ بەدەستهێنانى پارێزگاریکردن لەڕێگەى سیستەمێک لەسەر ئاستى ناوچەکە و دابینکردنى ئاسانکارى بۆ هەمئاهەنگى لەسەر ئاستى ناوچەکە و هەبوونى چوارچێوەیەکى پارێزگاریکردن کە گونجاوبێت لەگەڵ داواکاریەکان بۆ وەرگرتنى مافى پەنابەرێتى و دابینکردنى هاوکارى بۆئەوانەى کە کەیسەکانیان هەڵسەنگاندنیان بۆکراوە و بەدەستێنانى دەرئەنجامى درێژخایەن لەو بارەیەوە.  تەتبیقکردنى پرەنسیپى " بێ سود" بۆئەوەیە کە بڵێن بەخۆدزینەوە لە هەبوونى سیستەمێکى ڕێکخراو بۆ مەسەلەى کۆچ هیچ سودێکى نیە. هەروەها باشترکردنى پڕۆگرامى مرۆیى ئوسترالیا کە زیاتر دەبێت ببێتە جێگەى باوەڕ و دادپەروەرانە بێت و ملکەچى ئوسترالیاش بۆ پابەندبوونە نێودەوڵەتیەکان دووپاتبکاتەوە.    
لەو 20 هەزار پەنابەرەى لەچوارچێوەى پڕۆگرامى مرۆییدا وەردەگیرێن ، بەلایەنى کەمەوە 12 هەزار مافى پەنابەرێتى بدرێت بە بەشى پەنابەران (کەلەلایەن یوئێنەوە دەنێنرێن بۆ ئوسترالیاوە) و بەمەش  ڕێژەکە دووهێندەى جاران دەبێت.  

پڕۆگرامى مرۆیى ئوسترالیا :

2- لیژنەکە پێشنیارى ئەوە دەکات کە دەستبەجێ ژمارەى وەرگیراوان لەم پڕۆگرامەدا زیادبکرێت بۆ 20 هەزار کەس لە ساڵێکدا. بەپشتبەستن بە باردۆخى ئابوورى ئێستا (ى ئوسترالیا) و گەشەکردنى زیاتر لەمەڕ هاریکارى لەسەر ئاستى ناوچەکە سەبارەت بە پەناخوازان ، پێشنیاردەکرێت کە ژمارەکە زیادبکرێت بۆ 27 هەزار کەس لە 5 ساڵى داهاتوودا . ئەم پڕۆگرامە دەبێت زیاتر جەخت لەو پەناخوازانە بکاتەوە کە خۆیانگەیاندۆتە ووڵاتانى باشورى ئاسیا. 

هاریکارى لەسەر ئاستى ناوچەکە :
3- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە بەئامانجى پەرەپێدانى هاریکارى لەسەر ئاستى ناوچەکە بۆ سیستەمى وەرگرتنى پەنابەرێتى ، حکومەتى ئوسترالیا سەرچاوەکانى زیاتر و فراوانتر بکات لە ناوچەکەدا. 

4- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە هاریکاریە دووقۆڵیەکانى لەگەڵ ئەندەنوسیا زیاتر بکات سەبارەت بە پەناخوازان ئەویش لەڕێگەى زیادکردنى بەشى ئەندەنوسیا بۆ پڕۆگرامى مرۆیەکەو هەروەها زیادکردنى چاودێرى لەڕێگەى دەوریە دەریایەکان و گەڕان و چەسپاندنى یاسا سەبارەت بە پەناخوازان و کردنى گۆڕانکارى لە یاساکانى ئوسترالیادا سەبارەت بە کەمینە ئەندەنوسیەکان و ئەوانەى کە سەرپەرشتى گەشتە دەریایە نایاسایەکان دەکەن لە ئەندەنوسیاوە بۆ ئوسترالیا.  

5- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئوسترالیا بەردەوام بێت لە پەرەپێدانى هاریکاریەکانى لەگەڵ ئەندەنوسیا سەبارەت بە پەناخوازان کە ئەوەش وەرگرتنى ژمارەیەکى بەرچاو لە پەنابەران لەو ووڵاتەوە بەسێوەیەکى ساڵانە. 

6- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە هاریکارى ووڵاتانى تر بکات بەتایبەت ووڵاتانى خۆرهەڵاتى ناوەڕاست و ئاسیا بۆ زیاردکردنى وەرگرتنى پەنابەر لەوانەوە.   

ڕاگواستنى پەناخوازان بۆ ووڵاتانى ناوچەکە : 
7- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە یاسایەک بەپەلە دەربکرێتـ بۆ ڕاگواستنى پەناخوازان بۆ ووڵاتانى ناوچەکە بەمەبەستى یەکلایکردنەوەى کەیسەکانیان. ئەم یاسایە دەبێت بەجۆرێک بێت کە ڕاگواستنى پەناخوازان بۆ ووڵاتێکى گونجاوى ناوچەکە رێگەپێبدات و لەهەمان کاتدا یاسایەکى تریش هەبێت کە دەرفەتى ئەوە بە پەرلەمانى ئوسترالیا بدات کە ڕێگەبگرێـت یان ڕێگە بدات بە بەردەوامکردنى ڕاگواستن.        

8- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە کەمپەکان لە دوورگەى ناورۆ بە زووترین کات بکرێنەوە بۆ ڕاگواستنى ئەو پەناخوازانەى لەڕێگەى کەنارە ئاویەکانەوە گەشتونەتە ئوسترالیا بەشێویەک کە گونجاوبێت بەرپرسیارێتیەکانى ناورۆو ئوسترالیا بەپێى یاساى نێودەوڵەتى.  

9- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە کەمپەکان لە دوورگەى پاپانیوگینیا بە زووترین کات بکرێنەوە بۆ ڕاگواستنى ئەو پەناخوازانەى لەڕێگەى کەنارە ئاویەکانەوە گەشتونەتە ئوسترالیا بەشێویەک کە گونجاوبێت بەرپرسیارێتیەکانى پاپانیوگینیا و ئوسترالیا بەپێى یاساى نێودەوڵەتى.  

10- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ڕێکەوتنامەکەى 2011 ى نێوان حکومەتى مالیزیا و ئوسترالیا بۆ ڕاگواستنى پەناخوازان و وەرگرتنى پەنابەران لەو ووڵاتەوە زیاتر پەرەى پێبدرێت نەک پشتگوێ بخرێن بەجۆرێک کە هەئاهەنگى زیاتر لەسەر ئاستى باڵا بکرێت لەڕێگەى جەختکردنەوە لە پاراستن و لەئەستۆگرتنى بەرپرسیارێتى بەجۆرێک کە ببێتە بنەمایەکى ئەرێیى بۆ پەرلەمانى ئوسترالیا بۆ دووبارە بەهەندوەرگرتنەوەى یاسایەکى نوێ کە پێویست بکات. 

یەکگرتنەوەى خێزان 
11- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئەو کەڵەکەبوون و زیادبوونەى لە چوارچێوەى پڕۆگرامى مرۆیى تایبەت هەیە لەئێستادا چارەسەربکرێت لەڕێگەى کەمکردنەوەى داواکاریەکان بۆ یەکگرتنەوەى خێزانەکان کەلەڕێگەى گەشتە دەریایە ترسناکەکانەوە دەگەنە ئوسترالیا ئەویش لەڕێگەى لابردنى ئەو ئیمتیازەى کە بۆ ئەو داواکارەکانەیە کە بەشێویەکى نایاسایى و بە گەشتە دەریایەکان گەشتونەتە ئوسترالیا و لە جیانى ئەوە داواکارەکان دەبێت لەڕێگەى پڕۆگرامى کۆچەوە داواى بەیەکگەشتنەوەى خێزانەکانیان بکەن.   

12- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئەوانەش کە لە داهاتوودا دەگەنە ئوسترالیا لەڕێگەى کەنارە ئاویەکانەوە و نایاسایى بوون نابێت مافى ئەوەیان هەبێت کە داواى خێزانەکانیان بکەن لەچوارچێوەى پڕۆگرامى مرۆیى تایبەتەوە و دەبێـت ئەو داواکاریە لەڕێگەى پڕۆگرامى کۆچەوە بێت. 

13- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئوسترالیا هەمئاهەنگى زیاتر بکات لەگەڵ ئەو ووڵاتانەى کە لە ئێستاو ڕابردوودا پەنابەران وەردەگرن بۆ ئەوەى دەرفەتى زیاتر هەبێت بۆ نیشتەجێکردن وەک بەشێک لە هاریکارى لەسەر ئاستى ناوچەکە.  

14- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە یاساى کۆچى ساڵى 1958 هەمواربکرێتەوە بەوەش هەرگەشتنێک بەهەرشوێنێکى ئوسترالیا لەڕێگەى کەنارە ئاویەکانەوە بێت و ناڕێکخراو(نایاسایى) بێت نابێت ئەو کەسانە مافێکى یاسایى جیاوازیان بدرێتێ لەوانەى  کە گەشتونەتە دوورگەکانى ئوسترالیا.   

15- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات یەکلایکردنەوەى مافى پەنابەرێتى لەڕووى کاتەوە گونجاو و بەسود بێـت.  

16- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ستراتیجیەکى کاریگەر پەرەیپیبدرێت بۆ دانوستانکردن بۆ بەدەستهێنانى ئەنجامە باشتر لەسەر دیپۆتکردنەوەوگێڕانەوەى ئەو پەناخوازانەى کە کەیسەکانیان ڕەتدەکرێتەوە.  

17- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە دەبێت ستراتیچى تێکشکاندنى قاچاخچیەکان و ئەو مەترسیانەى ئەوان دەینێنەوە بەردەوام بێت بەجۆرێک کە ئاژانسە پەیوەندیدارەکانى ئوسترالیا سەرچاوەى زیاتریان بۆ دابینبکرێت بەشێوەیەکى بەردەوام بۆ ئەو مەبەستە. 

18- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئاژانسەکانى جێبەجێکەرانى یاسا لە ئوسترالیا دەبێت لە چالاکیەکانیان بۆ بەگرداچونەوەى ئەو هاوڵاتیە ئوسترالیانەى کە بەشدارن لە تەمویلکردن و ئاسانکارى بۆ کارەکانى پەقاچاخهێنانى پەناخوازان. 

19- لیژنەکە تێبینى ئەوەدەکات کە ئەو هەلومەرجانەى پێویستن بۆ گێڕانەوەى کاریگەرو سەلامەت و یاسایى ئەو بەلەمانەى کە بەشێوەیەکى ناڕێکخراو (نایاسایى) دەگەنە ئوسترالیا بەدى نەهاتوون بەڵام ئەم بارودۆخە دەکرێت بگۆڕدرێت ئەگەر هاریکارى و هەمئاهەنگى زیاتر لەناوچەکەدا کرا. 

20- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ئوسترالیا بەردەوام بێت لەکارکردن لەووڵاتانى ناوچەکە بۆ پەرەپێدان بە کارەپێکەوەیەکان بۆ بەڕێوەبردنى گەڕان و ڕزگارکردنى (پەناخوازان لەدەریاکاندا) لە ناوچەکەدا هەروەها چارەسەرکردنى هەرگرفتێک لە چوارچێوەى یاساکانى گەڕان و ڕزگارکردن لەنێوان ووڵاتانى ناوچەکەدا.   

21- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کەلە چوارچێوەى ئەم ڕاسپاردانەدا پەیوەندى نێوان ووردەکاریەکانى یەکلایکردنەوەى کەیسى پەناخوازان لەناو ئوسرالیاو لە دەرەوەى ئوسترالیا بەپێى پڕۆگرامى مرۆیى لەماوەى دوو ساڵدا پێداچوونەوەى بۆ بکرێت.  
22- لیژنەکە پێشنیارى ئەوەدەکات کە ناتەواوى بنەماکانى بەڵگەکانى ئێستاى تایبەت بە مەسەلەى پەنابەرێتى چارەسەربکرێت لەڕێگەى پرۆگرامێکى لێکوڵینەوەیى کە بە بوجەیەکى باش بەڕێوەببرێت بە بەشدارى حکومەت و لایەنە ناحکومیەکان.  


ئاماده‌كردنی‌: هه‌ژار ته‌ها


سەردانى گروپ و پەیجەکانمان بکەن بۆ وەرگرتنى زانیارى لەبارەى کۆچ، مینحەى خوێندن، دەرفەتى کار لە وڵاتانى دەرەوە و کۆچى یاسایى:
https://www.facebook.com/kochikurdan
https://www.facebook.com/groups/102175996536494/
http://kochikurdan.wordpress.com/
http://immigration2australia1.blogspot.com/
https://twitter.com/Kurd_Migration

No comments:

Post a Comment