بە زمانێكی سوێدی زۆرباش قسە دەكەن، رووخسارێكی ئەوروپی، ستایلێكی گەنجانە و فۆنەتیكێكی پێرفێكتی سویدی و خراپی زمانی دایك كە زمانی كوردییە، سیفەتی زۆربەی ئەو گەنجە كوردانەیە كە لە سوێد لەدایكبوونە، بەڵام ئەوان خەون بە دەوڵەتێكی سەربەخۆوە دەبینن، كە نەخشە و ئاڵایەكی هەبێ و نیشانی هاوڕێ سویدییەكانیانی بدەن.
ئەوان مومارەسەیەكی تەواوی سیستمی ژیانی ئەوروپی و بەتایبەت سویدی دەكەن، سیستمی پەیوەندی كۆمەڵایەتی و مامەڵە و ژیانی رۆژانەیان تەواو جیایە لە باوانیان، كێشەیەكیان لەگەڵ كوردبوون و سویدی بوون نییە، بەڵام هەموویان لە شتێكدا یەكدەگرنەوە، ئەویش ئەوەیە كە كوردن و بەدوای شوناسێكدا دەگەڕێن.
ئارای تەمەن 17 ساڵ، كە لە شاری یۆتۆبۆری سوێد لەدایكبووە، دەڵێ “گەورەترین خەونمان ئەوەیە، ئاڵای دانراوی كوردستان لە نەتەوە یەكگرتووەكان پێشانی سویدییەكان بدەین”.
ناسیۆنالیزمی بەرهەمی تاراوگە
زۆر لە دایك و باوكانی كوردی تاراوگەنشین كەوتوونەتە تێڕامان لەوەی كە نەوەكانیان زیاتر لە جاران و وەك شتێكی چاوەڕواننەكراو شەڕی شوناسی نەتەوەیی دەكەن. ئاسۆ عەلی، 48 ساڵ، كە دوو كچ و كوڕێكی هەیە و لە ستۆكهۆڵم دەژی بە (رووداو)ی گوت “ئەم دیاردەیە دەگەڕێنمەوە بۆ ئەو شەڕە رەگەزپەرستانەیەی كە زۆر لە عەرەب و توركەكان لەگەڵیان دەكەن لە قوتابخانەكاندا”. ئەو كاتێك گەیشتووەتە ئەم بۆچوونە كە ساڵێك بەر لە ئێستا، چەند قوتابییەكی تورك لە یەكێك لە منداڵەكانی داوە لە قوتابخانە.
زمناكۆی تەمەن 15 ساڵ، كە لە سوید لەدایكبووە، بێزاری خۆی لە عەرەب و توركەكان دەربڕی لە شەڕی ئاڵا و نەبوونی نەخشەی كوردستان. زمناكۆ دەڵێ “زۆر حەزدەكەم نەخشەی كوردستان لە ئەتڵەسی سویدی ببینم”. ئەو بێزاری خۆشی دەربڕی لەوەی كە پێیدەڵێن : تۆ خەڵكی كوردستانی كام وڵاتی.
سەردار، كە توێژەری كۆمەڵایەتییە و لە شارەوانی ستۆكهۆڵم كاردەكات، پێیوایە بەهۆی زیاتر تێكەڵبوونی ئەم نەوەیە لەگەڵ سیستمی سویدی، زیاتر شەڕی شوناس دەبینن و هەستی پێدەكەن “سەركەوتنی ئەوان لە سیستم و ژیانی سویدی ئینتیمای نەتەوەیی ئەوانی بەهێز كردووە”. هەروەها دەڵێ “ئەم هاوكێشەیە سیمای ئینتیمایەكی راستەقینەیە، كە لەسەركەوتنی ئەوان لە سویدەوە دەستیپێكردووە”.
سەردار دوو منداڵی لە ژنە كوردەكەی و منداڵێكیشی هەیە لە هاوسەرەكەی پێشووی كە پۆڵەندی بوو، لە روانگەی ژیانی خێزانیی خۆیەوە دەڵێ “لێرە ژیانێكی رێكخراو هەیە، نەوەی كۆن كە ئێمەین نەمانتوانیوە وەك پێویست سوودی لێوەربگرین”.
گەڕانەوە بۆ رابردوو
گەنجانی تاراوگەنشین رابردوویان لەبیر نەكردووە و بە پڕۆژەی جۆراو جۆر رابردوو دەگێڕنەوە. ئەركان ئەسەد، كە تائێستا سێ جار بەهۆی نووسینەكانی خەڵاتكراوە، لە دوایین پەرتووكی خۆیدا باسی ژیانی دایك و باوك و ئازارەكانی رابردووی گەلەكەی دەكات .
لە چاوپێكەوتنێكی پێشتریدا لەگەڵ رادیۆیەكی سویدی، گۆرانیبێژی ناسراوی سویدی بەرەچەڵەك كورد، دارین زانیار كە وەرگری خەڵاتی یۆرۆڤیژنی سەرتاسەری وڵاتانی ئەوروپایە، دەڵێ “حەزدەكەم گۆرانی بۆ هەڵەبجە بڵێم”.
(رووداو) لە گەڕانێكی مەیدانیشدا بەنێو ماڵە كوردەكانی ستۆكهۆڵم، ئاشنای پشتیوانی تەمەن 17 ساڵ بوو، كە ئێستا خەریكی نووسینی كتێبێكە لەسەر رابردووی پڕ لە خەبات و قوربانیدانی خێزانەكەی.
دڵشاد بۆتانی، نووسەر و رۆژنامەڤان، ئەوە بە دیاردەیەكی نوێ لە ژیانی كوردانی تاراوگەنشین دەزانێت و لەوبارەوە دەڵێ “ئێستا لە تاراوگە و بەتایبەت لە سوید نەوەیەك دروستبووە كە لە چاوەڕوانی دەوڵەتی كوردیدان”. یەكێك لە سیماكانی ئەم دیاردەیە بەبڕوای دڵشاد “گەڕانی نەوەیەكە بەدوای ئاڵا و نەخشەی وڵاتەكەیدا”. چونكە وەك ئەو دەڵێ “ئەوان ئاڵایەكیان دەوێ لە نەتەوە یەكگرتووەكان بشەكێتەوە”.
بەهۆی ئەو پاشخانە كۆمەڵایەتی و زانستییە بەهێزەی ئەم نەوەیە لە ژیانی ئەوروپایان وەرگرتووە، ئەوان باوەڕیان تەنیا بە شتی زانستی و باوەڕپێكراوی نێونەتەوەیی هەیە. دڵشاد و زۆر لە باوكەكان دەڵێن “زۆرجار تووشی ئیحراجی دەبین لەبەردەم پرسیاری ئەوان، كە وەڵاممان پێ نییە”.
“حكومەتی كوردستان بەرنامەی رۆشنبیری نییە”
شەماڵ حوسێن، سیاسییەكی كوردی تاراوگەنشینە لە سوید و دەڵێ “نەوەی نوێی كوردی لە سوید، چەكێكی گەورەیە كە تائێستا ئیدارە و سەركردایەتی كورد نەیتوانیوە سوودی لێوەربگرێ”.
چالاك محەممەد، زۆر سەرسامە بەوەی منداڵەكانی لە رێگەی كەناڵە ئاسمانییەكانی كوردستانەوە فێری زمانی كوردی بوون، بەڵام رەخنەی لە زمانی ئەو كەناڵانە هەیە و دەڵێ “زۆرجار زمانێكی سەقەت بەكاردێنن كە ئەوەش رۆڵی نەرێنی هەیە”. بۆیە دەڵێ”پێویستە تەلەڤزیۆنە كوردییەكان باشتر و وردتر و زانستیانەتر مامەڵە لەگەڵ زمان بكەن”.
هەرچەندە هەموو قوتابییەكی كورد مافی خوێندنی بە زمانی كوردی هەیە و هەموویان هەفتانە وانەی كوردی دەخوێنن، بەڵام چالاك دەڵێ “ئەمە بەس نییە و دەبێ حكومەتی هەرێمی كوردستانیش رۆڵی هەبێت”.
تەواوی باڵیۆزخانەكان بەشی رۆشنبیری بەهێزیان هەیە و چالاكی فەرهەنگی دەكەن، لەوانەش كردنەوەی قوتابخانەی تایبەت و كۆرسی فێربوونی زمان. چالاك دەڵێ بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان تائێستا بەرنامەی رۆشنبیری نییە. هەروەها دەڵێ “ئەو نەوەیەی كورد توانایەكی بەهێزن، پێویستە حكومەت و سەركردایەتی سیاسی كورد بەرنامەیەكی هەبێ بۆ ئەوە”. سەرەڕای بوونی بەشی كوردی لە زانكۆی ئۆپسالا كە تائێستا دەیان قوتابی كورد و بیانی فێری زمانی كوردی كردووە، بەڵام چالاك و زۆر كەسی دیكە ئەوە بە كۆتایی بەرنامەكان نازانن.
ئاڵای كوردستان گران دەكەن
كوردانی سوید زۆر خۆشحاڵن كە لە ئاهەنگەكانی خوێندن و دەرچوون و كۆتایی ساڵی خوێندن، گەنجەكانیان زۆر بە بایەخەوە ئاڵای كوردستان بەرزدەكەنەوە. بە بڕوای سەرداری كۆمەڵناس “ئەمە دیاردەیەكە هەر لەخۆیەوە نەهاتووە و دەرەنجامیشی دەبێت”.
بەڵام كێشەی منداڵ و گەنجانی كوردی تاراوگەنیشن، لەكاتی ئەم جۆرە مەراسیمانە و بەهۆی لۆد لەسەر دووكانە كوردییەكان كە ژمارەیانە كەمە، ئاڵای كوردستان زۆر گران دەبێت و ئەوان ناتوانن بیكڕن.
رووداو -ستۆكهۆڵم