Sunday, November 29, 2015

ئوسترالیا په‌نابه‌ران بۆ کامبۆدیا دیپۆرت ده‌کاته‌وه‌

ئوسترالیا به‌رده‌وامه‌ له‌ دیپۆرت کردنه‌وه‌ی په‌نابه‌ران له‌ وڵاته‌که‌یه‌وه‌ به‌ره‌و کامبۆدیا. 
هه‌فته‌ی ڕابردوو به‌رپرسانی ئوسترالیا به‌شێوه‌یه‌کی نهێنی په‌نابه‌رێکی تریان لة دوورگه‌ی پاسفیکی ناورو به‌ره‌و کامبۆدیا گواستووه‌ته‌وه‌. ئه‌و په‌نابه‌ره‌ پێنجه‌م په‌نابه‌ره‌ که‌ له‌ماوه‌ی ڕابردوودا بگواسترێته‌وه‌ بۆ کامبۆدیا به‌پێی ڕێککه‌وتنێکی ساڵی ڕابردووی ئه‌و وڵاته‌ له‌گه‌ڵ ئوسترالیادا. جۆ لۆوری وته‌بێژی ئاسیای پاسفیکی ڕێکخراوی کۆچی نێوده‌وڵه‌تی ئای ئۆ ئێم ڕایگه‌یاند هه‌فته‌ی ڕابردوو په‌نابه‌رێک گه‌یشتووه‌ته‌ کامبۆدیا و له‌و وڵاته‌ جێگیرکراوه‌. 
به‌پێی ڕێککه‌وتنێک له‌نێوان کامبۆدیا و ئوسترالیا له‌ ئه‌یلولی ساڵی ٢٠١٤دا هه‌ندێک له‌ په‌نابه‌ران له‌ ناوروه‌وه‌ ده‌گواسترێنه‌وه‌ بۆ کامبۆدیا و له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا حکومه‌تی ئوسترالی یارمه‌تی دارایی کامبۆدیا ده‌دات

Friday, November 27, 2015

له‌م ده‌رفه‌ته‌دا مانگ و نیوێک گه‌شتی ئه‌مه‌ریكا بکه‌

حكومه‌تى ئه‌مریكا له‌رێی باڵیۆزخانه‌ی خۆی له‌ به‌غدا به‌رنامه‌یه‌كى خولی پێگه‌یاندنى سه‌ركرده‌ى هه‌یه‌ كه‌ گه‌نجی ته‌مه‌ن ٢٠ بۆ ٢٤ ساڵ وه‌رده‌گرێت و بۆ ماوه‌ى شه‌ش هه‌فته‌ له‌ یه‌كێك له‌ زانكۆ به‌ناوبانگه‌كانى ئه‌مریكا بۆ ماوه‌ى پێنج هه‌فته‌ راهێنانیان پێ ده‌كرێ و بۆ ماوه‌ى هه‌فته‌یه‌كیش گه‌شتێك به‌نێو چه‌ند ولایه‌تێكی ناسراوی ئه‌مریكادا ده‌كه‌ن و ته‌واوى تێچووى گه‌شته‌كه‌ له‌لایه‌ن حكومه‌تى ئه‌مریكا دابین ده‌كرێت.
مه‌رجی وه‌رگرتن ته‌نها ئه‌وه‌یه‌ ئینگلیزی بزانی قوتابی زانكۆ بێت و ته‌مه‌نت له‌نێوان ٢٠ بۆ ٢٤ ساڵ بێت. ده‌توانی له‌ خواره‌وه‌ فۆرمی وه‌رگرتن پرِ بكه‌یته‌وه‌،
له‌م لینکه‌وه‌ زانیاری زیاتر و مه‌رجه‌کانی قبووڵکردن وه‌ربگره‌:
دوا رۆژی وه‌رگرتنى فۆرم ٢١ی مانگی دوازده‌ى ٢٠١٥یه‌.
تكایه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و هاورێ و ناسیاوانه‌شت شه‌یری بكه‌ كه‌ مه‌رجی وه‌رگرتنیان تێدایه‌.

Thursday, November 26, 2015

چیرۆکی هه‌ندێک له‌و گه‌نجانه‌ی کۆچیان کردووه‌

سەرپەرشتیاری فیدراسیۆنی سەرانسەری پەنابەرانی عێراق لقی هەرێم : تەقینەوەكانی فەڕەنسا كاریگەری خراپیان دەبێت لەسەر پەنابەران
لەساڵانی ڕابردووداو بەتایبەتیش لەماوەی چەند مانگی ڕابردوو كۆچی بەلێشاوی گەنجان بۆ دەرەوەی وڵات دەستیپێكردوەو بەگوێرەی ئامارێكی نافەرمیش، لەسەرەتای ئەم ساڵەوە تائێستا (30) هەزار هاوڵاتی لەهەرێمی كوردستان بە پارێزگای كەركوكیشەوە كۆچیانكردووە بۆ دەرەوەی وڵات و زۆربەی كۆچبەرانیش لەچینی گەنجانن و بەشێكی زۆریشیان هۆكاری كۆچكردنەكەیان بۆ نەبوونی ئاسایش و دۆخی ئابوری دەگەڕێننەوە.
هونەر حسێن، گەنجێكی تەمەن (26) ساڵانە، یەكێكە لەو گەنجە پەنابەرانە كە خەڵكی پارێزگای كەركوكەو لە ئێستادا لە یەكێك لە كەمپەكانی وڵاتی فنلەندا نیشتەجێیەو دەژێت، سەبارەت بە بارودۆخی ژیان و گوزەرانی بۆ (هەواڵ ) وتی:"ماوەی سێ‌ مانگە لەوڵاتی فنلەندا دەژیم هەست بەخۆشگوزەرانی دەكەم و هەست دەكەم مرۆڤم ومافم هەیە ، سەبارەت بەبارودۆخیشمان شوێنی نیشتەجێبونمان بۆ دانراوەو مانگانەش(316) یۆرۆمان دەدەنێ‌ و بەبەردەوام پشكنینی پزیشكیمان بۆ دەكرێت".
هونەر حسێن باسی لەوەشكرد كە كاتەكانی خۆی لەو وڵاتە چۆن بەسەر دەبات و وتی:"وەكو كاركردن كار ناكەین، هەفتانەی سێ‌ رۆژ خوێندنی زمانی فنلەندنیمان هەیە و زۆربەی كاتەكانیش لەگەڵ برادەرو خزم و دۆستان قسە دەكەین بەمۆبایل، زۆر جاریش دەچینە دەرێ‌ بۆ پیاسەكردن و فێربونی كلتوری ئەو وڵاتە".
ئەو گەنجە تەمەن (26) ساڵانە، دەرچووی كۆلێژی وەرزش بوو بەڵام وەك خۆی دەڵێت:" هیچ ئومێدێكم بەوە نەبوو بە ئاسانی دابمەزرێم"، هۆكاری كۆچكردنی لە ناوخۆی وڵاتەوە بۆ ئەوروپا گەڕاندەوە بۆ قەیرانی سیاسی و دارایی و نەبونی متمانە بەحكومەت و تێكچوونی بارودۆخی ئەمنی عێراق و هەرێم بەگشتی، وتیشی:"پێش ئەو قەیرانانەش لەرابردوودا هیچ خۆشیەكمان لەو وڵاتە بەدی نەكرد بۆیە بێئومێد بوین". 
سەبارەت بەوەی تاچەند پەشیمانە لەكۆچكردنی بۆ دەرەوەی وڵات، هونەر حسێن وتی:" دەبوایە پێش شەش مانگ كۆچم بكردایە بۆئەم وڵاتە، چونە ئەگەر زوتر بهاتمایە ئێستا خاوەنی ناسنامەو پاسپۆرتی فنلەندا دەبوم ئیمیازی زیاترم دەبوو، بۆیە بەهیچ شێوەیەك پەشیمان نیم و ئومێدم بەوە هەیە كە ژیانی ئێرە زۆر خۆشترە لەكوردستان و عێراق".
رەوەند تەها، كوڕە لاوێكی تەمەن (25) ساڵانەو پێش كۆچكردنی بۆ ئەڵمانیا لە شاری كەركوك نیشتەجێ‌ بوو، هاوكات دەرچووی كۆلێژی یاسا بوو، سەبارەت بە هۆكاری كۆچكردنی بۆ دەرەوەی وڵات بۆ (هەواڵ ) وتی:"لەڕاستیدا من لەوڵاتی خۆم هیچ كێشەیەكی داراییم نەبوو، بەڵكو هۆكارەكانی بۆ نەبوونی ئاسایش و نەبوونی كەرامەتی مرۆڤ  ونەبوونی ئازادی و بیروڕای جیاواز دەگەڕێتەوە".
رەوەند تەها باسی لەوەشكرد:"لە ئەوروپا زۆر دڵخۆشم، چونكە دوورە لە دەنگی تەقینەوە و هۆڕنی ئۆتۆمبێلی غاز و بڕانی كارەبا، هاوكات بەئازادی و بەسەربەستیەوە دەنوسین و قسەی خۆمان دەكەین و هیچ ترسێكمان نیە، پاشانیش ئێمە لێرە لەوڵاتی ئەڵمانیا كۆمەڵی هاوڕێی كچ و كوڕ هەیە لێرە كاتە خۆشەكان بەیەكەوە بەسەر دەبەین و بۆ چارەسەركردنی گیرگرفتەكانیش هاوكاری یەكتر دەبین".
ناوبراو باسی لەوەشكرد:"ئەوەی تەنیا شتێك بێت بیری بكەم لەوڵات كەسوكارم و هاوڕێ و دۆستانمە، بەتایبەتی دایكم، لێرەش (ئەڵمانیا) ئەوەیە تا ئێستا بەتەواوەتی داهاتومان روون نیە كە ئایا مۆڵەتی مانەوەمان دەدەن یاخود دەمان گەڕێننەوە بۆ وڵاتی خۆمان ئەو بابەتە كەمێك نیگەرانی كردووین".
هەر لەوبارەیەوە، ئاری جەلال سەرپەرشتیاری فیدراسیۆنی سەرانسەری پەنابەرانی عێراق لقی هەرێمی كوردستان تایبەت بۆ (هەواڵ) وتی:" لە ئێستادا كۆچی گەنجان بۆ ئەوروپا كەمی كردووە بە بەراورد بەچەند مانگی رابردوو".
 وتیشی:"ئەو گەنجانەی رۆژانە روودەكەنە ئەوروپا زیاتر ئەوانەن كە چەند مانگێكە لە توركیاو یۆنان گیریان خواردووەو چاوەڕێی دەرفەتێك بوون رووبكەنە ئەو وڵاتانەی كەخۆیان مەبەستیانە".
بەوتەی، سەرپەرشتیاری فیدراسیۆنی پەنابەران، لەسەرەتای ئەم ساڵەوە تائێستا (30) هەزار هاوڵاتی لە هەرێمی كوردستان بە پارێزگای كەركوكیشەوە كۆچیانكردووە بۆ دەرەوەی وڵات.
دەشڵێت:" بەپێی ئەو زانیارانەی كە لەوڵاتانی هۆڵەنداو بەریتانیا و ئەڵمانیا و یۆنان و توركیا دراونەتە ناوەندی هەواڵگری نوێنەرەكەنمان لەو وڵاتانە ، لە (70%)ی كۆچبەران لە چینی گەنجانن". 
ئاری جەلال سەرپەرشتیاری فیدراسیۆنی سەرانسەری پەنابەرانی عێراق لقی هەرێمی كوردستان، ئاماژەی بەوەشدا، بەپێی ئەو بەدواداچوونانەی كە لە ڕێگەی نوێنەرایەتیەكانی خۆمانەوە بۆ پەنابەرانی عێراقی دەیكەین، بارودۆخی پەنابەران زۆر خراپ و ناجێگیرە لەڕووی شوێنی نیشتەجێبونیشەوە هەندێكیان لەناو هۆڵی وەرزشی بە پەردەو خێمە ژورەكانیان جیاكردۆتەوە لەبەر خێزانەكانیان جێكراونەتەوە، بەڵام لەڕووی تەندروستیەوە هاوكاریەكی زۆری پەنابەران دەكرێت بە بەردەوام پزیشكەكان دێن و سەردانی پەنابەران دەكەن و پشكنینیان بۆ دەكرێت و ئەشیعەیان دەگرن.
وتیشی:"لەرووی خواردن و موچەوەشەوە سێ‌ ژەمە خواردنیان پێدەدرێت بۆ هەر هاوڵاتیەكی سەروو (18) ساڵ (30) یۆرۆ بۆ هەفتەیەك تەرخانكراوە، بەڵام ئەگەر خواروی (18) ساڵ بێت (15) یۆرۆیان پێدەدرێـت". 
 سەبارەت بە گەڕانەوەی گەنجان ئاری جەلال، روونیكردەوە:"زۆر بە دەگمەن گەنجان دەگەڕێنەوە، چونكە هێشتا ( موقابەلە) نەكراون، تا بڕیاری مانەوەیان بدەن".
ناوبراو ئەوەشی نەشاردەوە تەقینەوەكانی فەڕەنسا كاریگەری دەبێت لەسەر وەرگرتنی كۆچبەران و مانەوەیان لەو وڵاتانە ئەوەی كەیسەكەی زۆر بەهێز نەبێت (دیپۆرت) دەگەڕێنرێتەوە بۆ وڵاتەكانیان.
سەبارەت بە جۆری كەیسەكانی گەنجانی كەركوك و هەرێمی كوردستانیش سەرپەرشتیاری فیدراسیۆنی پەنابەران لە هەرێم وتی:" زۆربەیان كەیسی ئابوریان هەیە، بەڵام هیچ كاتێك وڵاتانی ئەوروپا بەهۆی كەیسی ئابوریەوە مۆڵەتی مانەوەیان نەداوەتە پەنابەر".
 رونیشیكردەوە زیاتر كەیسەكانی كۆمەڵایەتی و سیاسی و ئەمنیەكان، مۆڵەتی مانەوەیان پێدەدرێت.

منداڵانی په‌ناخوازی ده‌ستگیرکراو له‌ ئوسترالیا ئازاد ده‌کرێن

به‌پێی یاسایه‌کی نوێ که‌ له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی پیرانی ئوسترالیاوه‌ ده‌رکراوه‌ هه‌موو منداڵانی ناوه‌نده‌کانی ده‌ستبه‌سه‌رکردنی په‌ناخوازان له‌ ئوسترالیا ئازاد ده‌کرێن. به‌ڵام ئه‌و یاسایه‌ ڕووبه‌ڕووی کێشه‌ ده‌بێته‌وه‌ له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ئه‌و ولاته‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی لایه‌نی حوکمڕان له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌راندا زۆرینه‌ی هه‌یه‌.
به‌پێی یاساکه‌ که‌ له‌لایه‌ن پارتی سه‌وزه‌کانی ئوسترالیاوه‌ پشتیوانی کراوه‌ هه‌موو منداڵانی په‌ناخواز ئازاد ده‌کرێن مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی دادگا ڕایگه‌یه‌نێت که‌ ئه‌و منداڵانه‌ به‌رژه‌وه‌ندی گشتی ده‌خه‌نه‌ مه‌ترسییه‌وه‌.
له‌لای خۆشیه‌وه‌ بان کی مون سکرتێری گشتی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان په‌یوه‌ندی کرد به‌ سه‌رۆکوه‌زیرانی ئوسترالیاوه‌ و داوای لێکرد چیتر ئوسترالیا به‌له‌می په‌ناخوازان نه‌گێڕێته‌وه‌. جێگه‌ی باسه‌ ئوسترالیا هه‌موو ئه‌و به‌له‌م و په‌ناخوازانه‌ دیپۆرت ده‌کاته‌وه‌ که‌ به‌شێوه‌یه‌کی نایاسایی ده‌گه‌نه‌ ئه‌و وڵاته‌.

Saturday, November 21, 2015

سوید له‌مه‌ودوا جێگە بۆ کۆچبەران دابین ناکات


دەزگای کۆچ ڕایگەیاند کە ئیدی لە ئێستا بەدواوە هاوکاری پەناخوازان بۆ دابینکردنی خانوو ناکات و پەناخوازان خۆیان بەرپرسن لەدابینکردنی جێگەو بانی ژیان.
ماوەیەکی زۆرە دەزگایی کۆچ ئەم بابەتە تاووتوێ دەکات و ئەمڕۆ بەیەکجاری بڕیاری خۆی یەکلاکردووە کە خانوو یان جێگەی دابینکردنی ژیان لەکەمپەکاندا بۆ پەناخوازان لەئەستۆناگرێت.
ئەمەش بەهۆی ئەو ڕیژە زۆری کۆچبەرانەوەیە کە لەئەمساڵدا روویان لەم وڵاتە کردووە. هەروەها لەمەڵپەڕەکەیاندا دەزگایی کۆچ ڕوونیکردۆتەوە هەر پەناخوازێک ڕوو لەسوید دەکات دەبێت خۆی هەوڵی جێگەو بانی ژیانی خۆی بدات. ئەمەش بڕیارێکی چاوەڕوانکرابووە، بەڵام دەزگایی کۆچ ڕایانگەیاندووە کە ئەو خێزانە کۆچبەرانەی منداڵیان پێیە پێش هەموو کەسێک بۆ دابینکردنی جێگەوە و بان گرنگیان پێدەدرێت.
سەڕایی دەرکردنی ئەم بڕیارە نوێیە، دەزگایی کۆچ باس لەوەش دەکات کە دابینکردنی جێگەوە بان بۆ پەناخوازان دەبێت لەئەستۆی ئەواندا بێت، بەڵام ڕوونیانکردۆتەوە کە لەئێستادا دۆخەکە لەدەست دەرچووە و لە توانایاندا نییە جێگە بۆ هەموو کەسێک دابێن بکەن.
ڕادیۆی سوید

Saturday, November 14, 2015

ئوسترالیا له‌باره‌ی په‌نابه‌رانه‌وه‌ ڕووبه‌ڕووی ڕه‌خنه‌ی توند ده‌بێته‌وه‌

كۆبوونه‌وه‌ی ده‌وریی كۆمسیۆنی مافه‌كانی مرۆڤی سه‌ربه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان، كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌چاوخشاندنه‌وه‌ به‌رێزگرتن له‌مافی مرۆڤ له‌لایه‌ن وڵاتانی ئه‌ندام له‌كۆمسیۆنه‌كه‌، كۆبوونه‌وه‌ی ده‌وریی ئه‌مجاره‌یان قۆسته‌وه‌ بۆ ئاراسته‌كردنی ره‌خنه‌ له‌ حكومه‌تی ئوسترالیا سه‌باره‌ت به‌و سیاسه‌تانه‌ی به‌م دواییه‌ له‌به‌رامبه‌ر كۆچبه‌ران‌و داواكارانی مافی په‌نابه‌ریی گرتوویانه‌ته‌ به‌ر.
له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌ هه‌ریه‌كه‌ ئه‌مریكا‌و به‌ریتانیا ده‌ڵێن: ده‌بێت ئوسترالیا ده‌ست له‌و ره‌فتاره‌ هه‌ڵبگرێت كه‌ گرتوێتییه‌به‌ر له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و به‌له‌مانه‌ی كه‌ كۆچبه‌ران بۆ ئه‌و وڵاته‌ ده‌هێنن به‌ره‌و ئه‌و شوێنانه‌ی كه‌ لێوه‌ی هاتوون‌و ده‌بێت وازیش له‌دروستكردنی بنكه‌ی گرتن بهێنێت له‌شوێنه‌ دووره‌ ده‌سته‌كان.
ئه‌م ره‌خنانه‌ش دوای ئه‌و رووداوه‌ دێت كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر یه‌كێك له‌و كۆچبه‌رانه‌ی داوای مافی په‌نابه‌ریی كردبوو له‌لایه‌ن پۆلیسی ئوسترالیاوه‌ كوژرا دوای ئه‌وه‌ی هه‌وڵی هه‌ڵهاتنی دابوو له‌و به‌ندیخانه‌یه‌ی كه‌ له‌یه‌كێك له‌دوورگه‌ دووره‌ده‌ستانه‌ی ناو زه‌ریای هیندیدا.  
به‌وهۆیه‌شه‌وه‌ وێڕای ئه‌مریكاو به‌ریتانیا‌و سوید‌و نه‌رویج‌و كه‌نه‌دا‌و فیجی‌و فه‌رنسا‌و سویسرا، نوێنه‌رانی 100 وڵات ره‌خنه‌ی توندیان ئاراسته‌ی ئوسترالیا كرد له‌پای كوشتنی ئه‌و كه‌سه‌.
نێرده‌ی سویدیش ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌ی گرت كه‌ ئوسترالیا تاكه‌ وڵاته‌ داواكارانی مافی په‌نابه‌ریی دوور له‌خاكی خۆی به‌ند ده‌كات. به‌ڵام لێپرسراوانی ئوسترالیا ئه‌و ره‌خنانه‌یان به‌وه‌ پاساودایه‌وه‌ كه‌ حكومه‌ته‌كه‌یان له‌پێناوی پاراستنی گیانی كۆچبه‌ران‌و داواكارانی مافی په‌نابه‌ریدا ئه‌و سیاسه‌ته‌ی گرتۆته‌به‌ر‌و ده‌یه‌وێت كۆچبه‌ران له‌مه‌ترسیی ئاوی ده‌ریا دووربخاته‌وه‌و ئه‌گه‌ر مه‌رجه‌كانی په‌نابه‌رییان تێدابوو به‌پێی یاسا په‌یڕه‌وكراوه‌كان ئه‌وا له‌ئوسترالیا پێشوازییان لێ ده‌كرێت. ئه‌م ره‌خنانه‌ش له‌و وڵاته‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر ئوسترالیا داوای پێشكه‌ش كردبوو كه‌ ببێته‌ ئه‌ندام له‌ئه‌نجومه‌نی مافی مرۆڤی سه‌ربه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان.
له‌لایه‌كی دیكه‌شه‌وه‌ ده‌سه‌ڵاتدارانی بواری كۆچ له‌ئوسترالیا ئاشكرایان كرد كه‌ ئه‌و پێكدادانه‌ی چه‌ند رۆژی رابردووی نێوان پۆلیس‌و كۆچبه‌ران له‌دوورگه‌ی كریسماس ئایلاند-ی ئوسترالی كۆنترۆڵكرا پاش ئه‌وه‌ی هێزی پۆلیسی زیاتر له‌ڕێگه‌ی ئاسمانه‌وه‌ ره‌وانه‌ی ئه‌و دوورگه‌یه‌ كرا كه‌ ده‌كه‌وێته‌ زه‌ریای هیندییه‌وه‌.
له‌وڕووه‌شه‌وه‌ وه‌زاره‌تی كۆچی ئوسترالیا ده‌ڵێت: سه‌رجه‌م رێڕه‌وه‌كانی سه‌نته‌ره‌كه‌ له‌ژێر كۆنترۆڵدایه‌ ئه‌ویش دوای دانوستان‌و گفتوگۆ له‌گه‌ڵ په‌نابه‌رانی ناو سه‌نته‌ری ده‌ستبه‌سه‌ركردنه‌كه‌.
سه‌رچاوه‌كانی هه‌واڵیش باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پێكداهه‌ڵپڕژانی نێوان پۆلیسی سه‌نته‌ره‌كه‌و په‌نابه‌ران دوای ئه‌وه‌ ده‌ستیپێكرد كه‌ ته‌رمی یه‌كێك له‌ده‌ستبه‌سه‌ره‌كان دۆزرایه‌وه‌ كه‌ هه‌وڵی دابوو له‌سه‌نته‌ره‌كه‌ هه‌ڵبێت، به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ ده‌ستبه‌سه‌ره‌كان ئاگریان به‌رداوه‌ته‌ سه‌نته‌ره‌كه‌‌و به‌دارو چه‌قۆوه‌ له‌ناو بیناكه‌دا  سه‌نگه‌ریان گرتووه‌.
هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ئاشكراكراوه‌ كه‌ پێنج كه‌س له‌كۆچبه‌رانی ده‌ستبه‌سه‌ری ناو سه‌نته‌ره‌كه‌ به‌سوكی برینداربوون، به‌ڵام هێشتا ئه‌وه‌ ئاشكرا نییه‌ كه‌ ئاخۆ ئه‌وه‌ له‌ئه‌نجامی هێرشی پۆلیسه‌ بۆسه‌ریان یاخود پێش ئه‌وه‌ برینداربوون.
وه‌ك زانیارییه‌كان ئاشكرایان كردووه‌ هێزی زیاتری پۆلیس بۆیه‌ براوه‌ته‌ ئه‌وێ تا دۆخه‌كه‌ ئاسایی بكه‌نه‌وه‌‌و به‌پێی راپۆرته‌كانیش كۆمه‌ڵێك له‌داواكارانی مافی په‌نابه‌ریی بڕیاریانداوه‌ رووبه‌ڕووی پاسه‌وانه‌كان ببنه‌وه‌و نایانه‌وێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ نا زیندانه‌كان. هه‌ر له‌باره‌ی ئه‌و پێكدادانه‌شه‌وه‌ حكومه‌تی ئوسترالیا ئیدیعای ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌وانه‌ی ئه‌و دۆخه‌یان خولقاندووه‌ گرووپێكی تاوانكاربوون‌و هه‌وڵی ئه‌وه‌یان داوه‌ به‌چه‌ك رووبه‌ڕووی پۆلیس ببنه‌وه‌‌و به‌شێك له‌سه‌نته‌ره‌كه‌ش زیانی زۆری به‌ركه‌وتووه‌. 
شایانی باسه‌ ده‌سه‌ڵاتدارانی ئوسترالیا كۆچبه‌ران ده‌گوێزێته‌وه‌ بۆ دوورگه‌ی كریسماس ئایلاند كه‌ ده‌كه‌وێته‌ 2650 كیلۆمه‌تریی باكووری خۆرئاوای شاری پیرسه‌وه‌ 380 كیلۆمه‌تریش له‌باشووری دوورگه‌ی جاوای ئیندۆنیسیاوه‌ دووره‌. هه‌روه‌ها داواكارانی مافی په‌نابه‌ریی له‌ دوورگه‌ی مانۆس-ی گینیای نوێ‌و دوورگه‌ی ناورۆی زه‌ریای هێمن-دا ده‌ستبه‌سه‌ر ده‌كه‌ن.
ئه‌گه‌رچی ئوسترالیا پاساوی ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌و رێگایانه‌ی ئه‌وانه‌ پێیدا دێن له‌ژێر كۆنترۆڵی مافیادایه‌و ئه‌ركی حكومه‌تیشه‌ كه‌ رووبه‌ڕوویان ببێته‌وه‌، هه‌رچی ئه‌وانه‌شن كه‌ ره‌خنه‌ له‌و هه‌نگاوه‌ی حكومه‌ت ده‌گرن، ده‌ڵێن: رێگریی له‌كۆچ پاڵنه‌رێكی ره‌گه‌زپه‌رستانه‌ی له‌پشته‌وه‌یه‌و زیان به‌ناوبانگی ئوسترالیا ده‌گه‌یه‌نێت.

Tuesday, November 10, 2015

بەهۆی کوژرانی کۆچبەرێکی کورد ئوسترالیا رەخنەباران دەکرێت

دوای ئەوەی کەسێکی خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستان لە دۆخێکی نادیاردا لە سەنتەرێکی دەستبەسەرکردندا لە دوورگەیەکی ئوسترالیا کوژرا، چەند وڵاتێک رەخنەیان لە ئوسترالیا گرت بەهۆی ئەو سیاسەتەی کە بەرامبەر بەو کەسانە پەیڕەوی دەکات کە داوای پەنابەریی دەکەن.
ئەمریکا و بەریتانیا و چەند وڵاتێکی دیکە لەبارەی مافەکانی مرۆڤەوە رەخنە لە ئوسترالیا دەگرن و، داواش دەکەن ئوسترالیا دەست لەو خووەی هەڵبگرێت و چیدیکە کۆچبەران بەو بەلەمە نەنێرێتەوە کە پێی هاتوونە، هەروەها داوا دەکەن ئوسترالیا سەنتەرەکانی تایبەت بە دەستبەسەرکردن کە لە دووری خەڵکین و لە شوێنی چۆڵن چیدیکە بەکارنەهێنێت.
ئەنجوومەنی مافەکانی مرۆڤ لە نەتەوە یەکگرتووەکان هەموو چوار ساڵ جارێک پێداچوونەوە بە رەوشی مافەکانی مرۆڤ لە هەموو وڵاتاندا دەکات و، ئەمساڵیش نوێنەری زیاتر لە ١٠٠ وڵات رەخنەیان لە سیاسەتەکانی ئوسترالیا گرت لە میانەی ئەو پێداچووەنەوەیەدا.
نوێنەری تورکیا لە ئەنجوومەنەکە گوتی " هەست بە پەشۆکی دەکەین لەبارەی دەستبەرکردنی مافەکانی کۆچبەران لەلایەن ئوسترالیاوە و بەتایبەتیش ئاگاداربوونی ئەو وڵاتە لە ژن و منداڵەکانی سەنتەرە دوورەدەستەکانی دەستبەسەرکردن".
نوێنەری ئێرانیش باسی لە دڵەڕاوکێی قووڵی وڵاتەکەی کرد لەبارەی سیستمی تووندی ئوسترالیا لە دژی کۆچبەران. نوێنەری سوێدیش گوتی " ئوسترالیا تاکە وڵاتی جیهانە کە کۆچبەران لە دەرەوەی وڵاتەکەی ناونووسدەکات و دەستبەسەریان دەکات".
بەڵام بەرپرسانی ئوسترالیا لە وەڵامی ئەو تۆمەتانەی ئەنجوومەنەکە رایانگەیاندووە " سیاسەتەکانی وڵاتەکەمان دەبێتە هۆی ئەوەی ژیانی کۆچبەران رزگاربکات  و رێگایان لێدەگرێت لەوەی، لەرێگەی ئاوە ترسناکەکاندا گەشتبکەن، هەروەها رێگادەدات ئوسترالیا ژمارەیەکی زیاتری کۆچبەران وەربگرێت".
ئەو کۆچبەرە کوردەی رۆژهەڵاتی کوردستان کە ناوی فازیل چیگینی بوو، ئەو لە سەنتەرێکی دەستبەسەرکردندا لە دوورگەی کریسمس لە نزیک زەریای هیندی دەستبەسەرکرابوو پێش دوورۆژ کوژرا و، دوای دۆزینەوەی تەرمەکەشی حکومەتی ئوسترالیا دەستی کردووە بە لێکۆڵینەوە لە هۆکاری کوژرانی.

په‌نابه‌رێكی‌ تری‌ كورد له‌ ئوسترالیا به‌مردویی‌ دۆزرایه‌وه‌

ماڵپه‌ری‌ ڕۆژنامه‌ی‌ گاردیان، ناسنامه‌ی‌ ئه‌و په‌نابه‌ره‌ی‌ ئاشكرا كرد كه‌ دوێنێ‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌ نزیك كه‌مپێكی‌ دوورگه‌ی‌ كریستماسی‌ ئوسترالیا دۆزرایه‌وه‌و ڕایگه‌یاند ئه‌و په‌ناخوازه‌ به‌ڕه‌گه‌ز كورد بووه‌.
به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ڕۆژنامه‌كه‌، ئه‌و په‌نابه‌ره‌ ناوی‌ فازیل بووه‌ و به‌ڕه‌گه‌ز كوردی‌ ئێرانه‌. 
فازیل، چه‌ند ڕۆژێك پێش گیانله‌ده‌ستدانی‌ له‌ كه‌مپه‌كه‌ی‌ هه‌ڵهاتووه‌و به‌وته‌ی‌ هاوڕێكانی‌ له‌ كه‌مپه‌كه‌، كێشه‌ی‌ ده‌روونی‌ هه‌بووه‌و زۆر نیگه‌ران بووه‌ له‌ مانه‌وه‌ی‌ بۆماوه‌ی‌ چه‌ندین ساڵ له‌ كه‌مپه‌كانی‌ ئه‌و وڵاته‌.
سه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ ئه‌و په‌نابه‌ره‌ كورده‌، وه‌زاره‌تی‌ كۆچی‌ ئوسترالیا ڕایگه‌یاند ئه‌وان ناتوانن له‌ئێستادا هیچ ڕونكردنه‌وه‌یه‌ك بده‌ن له‌سه‌ر هۆكاری‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ ئه‌و په‌نابه‌ره‌ چونكه‌ له‌ئێستادا ئه‌و بابه‌ته‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ پزیشكی‌ دادوه‌ریه‌وه‌و به‌وه‌ش ده‌بێت توێكاری‌ بۆبكرێت. 
به‌پێی‌ یاساكانی‌ كۆچی‌ ئوسترالیا، مانه‌وه‌ی‌ په‌ناخوازان له‌كه‌مپه‌كاندا چوارچێوه‌یه‌كی‌ كاتی‌ نیه‌و به‌وه‌ش ده‌بێت ئه‌و په‌ناخوازانه‌ی‌ كه‌به‌شێوه‌یه‌كی‌ نایاسایی‌، به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ له‌ساڵانی‌ ڕابردودا له‌ڕێگه‌ی‌ ده‌ریایی‌ قاچاخه‌وه‌ گه‌شتونه‌ته‌ ئه‌و وڵاته‌ له‌كه‌مپه‌كاندا به‌بێ‌ دیاریكردنی‌ هیچ واده‌یه‌ك له‌چاوه‌ڕوانی‌ یه‌كلایكردنه‌وه‌ی‌ كه‌یسه‌كانیاندا بن، ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ ئوسترالیا له‌ئێستادا سیاسه‌تی‌ گێرانه‌وه‌ی‌ به‌له‌می‌ كۆچبه‌رانی‌ نایاسایی‌ بۆ ئه‌و وڵاته‌ی‌ لێوه‌ی‌ هاتوون پیاده‌ ده‌كات.
 ئه‌م ڕێوشوێنه‌ توندانه‌ش بۆته‌ جێگه‌ی‌ نیگه‌رانی‌ ڕێكخراوه‌كانی‌ داكۆكیكار له‌مافی‌ په‌نابه‌ران و به‌پێشێلكاریه‌كی‌ ئاشكرای‌ مافه‌كانی‌ په‌نابه‌رانی‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن. 
هاوشێه‌ی‌ فازیل، له‌ 13ی‌ ئازاری‌ ئه‌مساڵدا، په‌نابه‌رێكی‌ تری‌ كورد به‌ناوی‌ ئومێد عه‌لی‌ به‌مردویی‌ له‌شاری‌ بریزبنی‌ ئوسترالیا به‌مردویی‌ دۆزرایه‌وه‌و پاشان ده‌ركه‌وت كه‌ خۆی‌ كوشتووه‌، ئه‌ویش له‌پاش بێ هیوا بوونی‌ بوو له‌ وه‌رگرتنی‌ مافی‌ په‌نابه‌رێـی‌ هه‌میشه‌یی‌‌و تووش بوونی‌ بووه‌ به‌ نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌ به‌هۆی‌ كاریگه‌یی‌ مانه‌وه‌ی‌ بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێك له‌ كه‌مپه‌كانی‌ ئه‌و وڵاته‌دا.  
سه‌رچاوه‌: ماڵپه‌ری‌ ڕۆژنامه‌ی‌ گاردیان، ڕۆژنامه‌ی‌ سیدنی‌ مۆرنیگ هێرااڵد