Wednesday, December 31, 2014

پارتە دژە كوردەكەی سوێد شكستی هێنا

كوردی سوێد خۆشحاڵن بە كۆتاییهاتنی قەیرانی سیاسی و ئابووریی ئەو وڵاتە و شكستی رەگەزپەرستەكانی ئەو وڵاتە بە سەرەتایەكی نوێ دەزانن بۆ وڵاتانی دیكەی باكووری ئەوروپا.    
رۆژی شەممەی رابردوو، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا ستیڤان لۆفڤێن سەرۆكوەزیرانی سوێد كە هاوكات سەركردەی پارتی سۆسیال دیموكراتە، رایگەیاند كە "هەڵبژاردنی پێشوەخت" ناكرێت و پشتگیری باڵی راستی بۆ پرۆسەی سیاسیی وڵات راگەیاند. بەمەش قەیرانە گەورەكەی ئەو وڵاتە كۆتایی هات.
لە كۆنگرەكەدا جگە لە پارتەكانی ئەمسەری چەپ و ئەوسەری راست، هەموو پارتەكانی پەرلەمانی سوێد ئامادەبوون و رێككەوتنەكەیان بەناوی رێككەوتنی دیسەمبەر راگەیاند كە لەلایەن هاونیشتمانیانی سوید و مێدیاكانی ئەو وڵاتەوە بە رێككەوتنێكی چاوەڕواننەكراو و مژدەی ساڵ وەسفكرا.
ناوەڕۆكی رێككەوتنەكە بریتییە لە رێككەوتنی پارتەكانی پەرلەمان بە هەردوو باڵی راست و چەپییەوە، لەسەر بەردەوامبوونی پرۆسەی سیاسی و ئیدارەكردنی وڵات لەلایەن پارتی سۆسیال دیموكرات و هاوپەیمانەكەی كە پارتی ژینگەیە بۆ ماوەی 7 ساڵی دیكە، واتە هەتا هەڵبژاردنەكانی داهاتوو. بەواتای پارتەكانی باڵی راستی ئۆپۆزسیۆنی سوێد، رێگە بە حكومەت دەدەن بە دەنگە كەمەكانییەوە توانای تێپەڕاندنی پڕۆژە یاساكانی بودجە و ئاسایش و پرۆسە سەربازییەكانی هەبێت لەو ماوەیەدا كە پێشتر بەهۆی دەنگی پارتی سوێدییە دیموكراتەكان و پشتگیرینەكردنی باڵی راست، ئەم توانایەی نەبوو. 
ئەنجامی ئەم هاوكێشەیە شكستی سوێدییە دیموكراتەكانی رەگەزپەرستی دژە بیانییە كە پاشخانێكی نازیانەی فاشیستی هەیە و جەخت لەوە دەكەنەوە كە سوێد بۆ سویدییە رەسەكانە. وەك سەرۆكی پارتەكە گوتبووی "نەتەوەكانی دیكە ناتوانن سویدی بن، ئەگەر نەتوێنەوە و واز لەنەتەوەی خۆیان نەهێنن". ئەو نموونەی لەسەر كورد هێنابووەوە و بەوەش كوردی ئەو وڵاتەی نیگەران كرد. 
كوردی سوێد كە پێكهاتەیەكی سەرەكیی بیانیانی ئەو وڵاتەن، بەوە خۆشحاڵن. وەك كوردێكی ئەو وڵاتە دەڵێت "ئەمە سەرەتایەكە بۆ شكستی پارتە رەگەزپەرستەكان". كاوان مەحموود كە زیاتر لە 29 ساڵە لە سوید دەژی و لە فەرمانگەی كاری ستۆكهۆڵم كار دەكات بە(رووداو)ی گوت "لە وڵاتانی دیكەی ئەسكەندەناڤیا ئەزموونێكی لەم شێوەیە هاتبووە پێش و زیادبوونی رێژەی رەگەزپەرستەكان لە سوێد پشتێكی بەهێزبوو بۆ ئەوان". گوتیشی "ئەم شكستەی سوێدییە دیموكراتەكان لەپەرلەمان، شكستی ئەوانیشە".
ئیسلامییەكان هاوكێشەن
سڤێرییە دیموكراتەرنا (سوێدییە دیموكراتەكان) بنەمای كاریان لەسەر سیاسەتی دژ بە بیانییەكانە و شەڕی ئەمدواییەی داعش لەلایەك و رۆڵی ئیسلامییە توندڕەوەكان لەلایەكی دیكە كاریگەری لەسەر راكێشانی سۆزی سویدییەكان هەبووە، بۆ دەنگدان بەم پارتە. 
هاوتا سەعید، سیاسییەكی كوردی شاری ستۆكهۆڵمە و دەنگی بە پارتێكی چەپ داوە، دەڵێت "من لە دژی ئەو پارتە دەنگم بە ژینگە دا". 
ئەو لە روانگەیەكی دیكەشەوە ماف بە سوێدییەكان دەدات، وەك هەڵوێستێك بەرامبەر رەفتاری نامۆی پەنابەرەكان دەنگ بەو جۆرە پارتە بدەن "دەنگدانی سوێدییەكان پەرچەكردارە بەرامبەر هەڵویستی ئیسلامییە توندڕەوەكان".  
ئەو نموونەی بە كارە نامۆكانی سۆماڵییەكان لە سوێد هێنایەوە و گوتی "منیش بم لەبری سودییەكان،  دەنگ بە رەگەزپەرستەكان دەدەم، كاتێك ببینم پارەی وڵاتەكەم دەخورێت و لە خێرەكەی بخۆن و پاشان بیسووتێنن". 
مانگی رابردوو، پۆلیسی هەواڵگریی سوێدیی كە بە(سێپۆ) ناسراوە، رایگەیاند كە 350 كەسی سوێدی چوونەتە ناو داعش. ئەمە ترسی لای سویدییەكان دروست كردووە كە لە گەڕانەوەیاندا توندوتیژی بەرەو وڵات بهێنن. هەموو ئەمانە كاریگەری لەسەر دروستكردنی رق لای سویدییەكان بەرامبەر بیانییەكان هەیە و ئەوەشە وا لە پارتێكی وەك سویدییە دیموكراتەكان دەكات بڵێت "هەر حكومەتێك پشتگیری بیانییەكان بكات، دەیڕووخێنین". ئەمە گوتەی سەرۆكی حیزبەكەیە و لە گفتوگۆكانیشیاندا نەیانشاردووتەوە كە راستەوخۆ دژایەتی پارتی ژینگە دەكەن. 
لە بەرنامەیەكی تەلەڤزیۆنیدا لە (رووداو)ەوە جەبار ئەمین، ئەندامی پەرلەمانی سوێد لەسەر لیستی پارتی ژینگە گوتی "پشتگیری بیانییەكان هەڵوێستی مرۆڤایەتی پارتی ئێمەیە و دژایەتی ئەو پارتەش بۆ ئێمە دژایەتیكردنی مرۆڤایەتییە". 
بەبڕوای جەبار ئەمین هەر ئەوەشە پاڵی بە راستەكانەوە نا هاوپەیمانێتی چەپی دەسەڵاتدار بكەن، وەك هەڵوێستێكی نیشتمانیی.
هاوپەیمانێتییەكە كە رێكەوتنی دیسەمبەری لێكەوتەوە، تەنیا پارتی سویدییە دیموكراتەكانی تەریك نەخست، بەڵكو پارتی چەپیش، كە هاوپەیمانی یەكەمی رابردووی پارتی ژینگە بووە، لەنێویان نەبوو. جەبار ئەمین لەوبارەیەوە گوتی "پارتی سۆسیال دیموكرات، چەپ بە هاوپەیمانی خۆی نازانێت و ئێمەش لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت بەرنامەی سۆسیال دیموكراتمان قبوڵ كردووە". 
"پارتی چەپ، سۆسیال دیموكرات بە پارتێكی چەپی راستەقینە نابینێت و باوەڕێكی تەواویشی بە حكومەتەكەی نییە". ئەمە كۆمێنتی ئامینە كاكە باوە، ئەندامە تاقانە كوردەكەی پارتی چەپە لە پەرلەمانی سوید. پێشتر ئەو بە (رووداو)ی گوتبوو "باوەڕمان بە ئەجێندای سۆسیال دیموكرات نییە".
ئاراس فەتاح ئەندامێكی كوردی چالاكی سۆسیال دیموكرات هێما بۆ ئەوە دەكات كە "سۆسیال دیموكرات بەرنامەیەكی واقعبینانەی بۆ چارەسەری پرسە ئابووری و سیاسییەكانی سوید هەیە". دەشڵێت "یەكەمین پارتی بیانی دۆستە و هەڵوێستی جددیی لەسەر كورد هەیە". بەڕای ئەو شتێكی سەیرە كورد لە پارتەكانی دژ بە سۆسیال دیموكرات بن و گوتی "ژمارەیەكی كەمی كورد هەن كە لە پارتەكانی دژ بە سۆسیال دیموكرات بن".
لاوێن رێدار ئەندامی پەرلەمانە لەسەر لیستی پارتی سۆسیال دیموكرات دەڵێت "كورد نەتەوەیەكی كارای نێو بیانییەكانی سویدە، رۆڵیان لە یەكلاكردنەوەی ململانێكاندا هەیە". بەبڕوای ئەو "سەركەوتنی هاوپەیمانێتی چەپ بۆ دەوڵەت سەركەوتنی كورد و هەموو بیانییەكانی سوێدە".
لە ئەگەری دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردنەكاندا كە بڕیار بوو كۆتایی ئەم مانگە بڕیاری لەسەر بدرێت و 22ی مانگی ئاداری ساڵی داهاتوو سازبكرێت، كورد بەشدارییەكی كارای دەبوو، كە لە راپۆرتەكانی پێشووی رووداودا، زۆر لە كوردی ئەو وڵاتە جەختیان لەسەر كردبووەوە. بەڵام بەپێی راپرسییەكی فەرمانگەی بەدواداچوونی سوێد، جیاوازییەكان ئەوتۆ نەدەبوون و باڵی چەپی فەرمانڕەوا وەك خۆیان دەمانەوە و هاوكێشەكە گۆڕانكارییەكی وای بەسەردا نەدەهات. 
سۆران ئەحمەد كە رۆژنامەنووسێكی كوردە لە سوید بە(رووداو)ی گوت "ئەم هەوڵە شسكتخواردووەی سڤێرییا دیموكراتەنا كورد و بیانیانی سویدی بەئاگا هێنایەوە و سوێدییەكانی خستە بەردەم بڕیاری چارەنووسساز". 
لە هەڵبژاردنەكانی ئەمساڵی سوێد، بۆ یەكەمجار لە مێژووی ئەو وڵاتەدا كورسی  رەگەزپەرستەكان گەیشتە 49 كورسی كە دەكاتە 13%ی كۆی كورسییەكان كە ئەوەش بەلای بە رەچەڵەك بیانییەكانی ئەو وڵاتەوە بە زەنگی مەترسی دادەنرێ.
شاد محه‌مه‌د - ڕووداو

Sunday, December 28, 2014

ئەڵمانیا.. بزووتنەوەیەكی رەگەزپەرستی دژی پەنابەران سەرهەڵدەدات



ماوەی چەند هەفتەیەكە، هەموو رۆژانی دووشەممە بە هەزاران كەس دەڕژێنە سەر شەقامەكان و دروشم دژی پەنابەرانی نیشتەجێی ئەو وڵاتە دەڵێنەوە. بەرپرسانی ئەڵمانیاش هۆشداری دەدەنە رێبەرانی ئەو بزووتنەوە رەگەزپەرستە كە كۆتایی بەخۆپێشاندانەكان بهێنن.
تا دێت شەپۆلی ناڕەزایی راسیستەكانی ئەوروپا دژی پەنابەران زیاتر دەبێت. نوێترین كاردانەوەی راسیستەكانیش لە ئەڵمانیاوە سەرچاوەی گرت كە ئێستا بزووتنەوەیەكیان پێكهێناوە بەناوی پێگیدا، واتە (هاوپەیمانیی نیشتمانی دژ بە ئیسلامیكردنی ئەوروپا).
ئەم بزووتنەوەیە بووەتە هەڕەشە بۆ سەر یەك ملیۆن كوردی پەنابەری ئەم وڵاتە كە زۆربەیان موسڵمانن. ئەوان پێیانوایە پەنابەرە موسڵمانەكان خێر و بێری ئەو وڵاتەیان بۆ خۆیان بردووە و هەڕەشەش لە ئایندەی وڵاتەكەیان دەكەن.
ئەو بزووتنەوەیە چالاكییەكانی زۆرتر لە هەرێمی ساكسنە، بەتایبەتی لە شاری درێسن، هەفتە لە دوای هەفتەش ژمارەیان زۆرتر دەبێت. لە دروشمەكانیشیان نووسراوە كە بە ئیسلامیكردن رابگیرێت، هەروەها دژی سیاسەتی تایبەت بە پەنابەری لە ئەڵمانیا خۆپێشاندان دەكەن. 
تاوەكو دوو هەفتە لەمەوبەر، ئەم بزووتنەوەیە تەنیا لە شاری درێسدن چالاك بوو، بەڵام ئێستا خۆپێشاندانەكانیان فراوان كردووە و چەندین شاری ئەڵمانیای گرتووەتەوە. ئەمەش نیگەرانی لای بەرپرسانی ئەڵمانیا دروستكردووە، زۆربەی پارتەكان و بەرپرسانی ئەڵمانیا هاتوونەتە قسە لەدژی گرووپەكە.
 ئەنگێلا مێركڵ، راوێژكاری ئەڵمانیا هۆشداری دایە بەشداربووان كە نەكەونە داوی راستڕەوە توندڕەوەكانەوە و وریابن لەوەی بەكاریان بهێنن بۆ مەبەستی تایبەتی خۆیان. وەزیری ناوخۆی هەرێمی نۆردراین فێستڤاڵنیش ئەم گرووپە بە "مەترسیدار" دەزانێت و هاووڵاتیان لە مەبەست و نیەتی ئەم بزووتنەوەیە ئاگادار دەكاتەوە.
رالف جاگەر، وەزیری ناوخۆی هەرێمی نۆردراین فێستڤاڵن گوتی "ئەمانە بوونەتە مایەی نیگەرانیی ئێمە، بەترسەوە تەماشایان دەكەین، چونكە نازییە رەگەزپەرستەكان بە جلی مەدەنییەوە چوونەتە نێو خۆپێشاندەران، ترس و دڵەڕاوكێیان خستووەتە دڵی هەمووان".
ناوبراو گوتیشی "مەترسی ئەو بزووتنەوەیە لەوەدایە كە چینی ناوەندی كۆمەڵگەی ئەڵمانی پشتگیری لێدەكەن، ئەمەش وادەكات تەنیا وەكو  بزووتنەوەیەكی بچووك نەمێنێتەوە، بەڵكو سەربكێشێت بۆ تەواوی ئەڵمانیا. بۆیە زۆر گرنگە خەڵك لە مەترسی ئەو گرووپە ئاگادار بكەینەوە و نەهێڵین نازییەكان هەیمەنەیان زۆرتر بێت".
پێگیدا لە شاری درێسن 15 هەزار كەسی هێنایە سەر شەقام، هەروەها لە شاری بۆن نزیكەی 200 كەس هاتنە سەرشەقام. لە نێو خۆپێشاندەراندا گەنج و پیر و كەسی ئاسایی هەن، لە دروشمەكانیاندا دەڵێن "لە هەر كوێیەك ئیسلام هەبێت، لەو شوێنە دیموكراسی نییە". هەروەها دەڵێن "لە ئەڵمانیا شوێن بۆ ئەڵمانی نەژادەكان نەماوە".
كچێكی تەمەن 22 ساڵ كە لەنێو خۆپێشاندەرانی بزووتنەوەی پێگیدا دروشمی دەگوتەوە بە (رووداو)ی گوت "من دەترسم ئەڵمانی نەژادەكان لێرە نەمێنن، ئەو پەنابەرانەی دێن هەموویان تیرۆریستن، كار وا بڕوات نەژادی ئەڵمانەكان لێرە نامێنێ".
ئەو كچە گوتی كە بە پلەی یەكەم دژی هاتنی ئەفریقییەكانە بۆ وڵاتەكەی "ئەوان دەیانەوێت چێژ لەو ژیانە خۆشەی ئێمە وەربگرن، داوای مافی خۆیان دەكەن. ئێمە ئەم ژیانەمان زۆر بە زەحمەتی بەدەستهێناوە". گوتیشی "بەڵێ‌ من نازیم، دەمەوێت منداڵەكانمان لەو كەسانە بپارێزین كە هەر رۆژێك شوێنێك دەتەقێننەوە".
كار و كردەوەی هەندێك لە پەنابەران لە وڵاتانی ئەوروپا، دەنگی ناڕەزایی راسیستەكانی ئەوروپای دلێرتر كردووە، ئەمەش وایكرد لە دوایین هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەوروپادا ژمارەی كورسییەكانیان زیاد بێت، تەنانەت لەسەر ئاستی ناوخۆی وڵاتانی ئەوروپاش ژمارەیان لەزیادبوونە، بۆ نموونە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەوروپا دەنگی پارتی سوێدییە دیموكراتەكان كە پارتێكی راسیستە بە رێژەیەكی بەرچاو زیادی كرد.
پیاوێكی قژزەردی چاوشینی ئەڵمانی كە بەشداری خۆپیشاندانی بزووتنەوەی پێگیدای كردبوو، گوتی "من ئەمڕۆ هاتووم بۆ ئێرە لەبەر ئەوەی ئیسلام لێرە زەرەمان لێدەدات، ئەم سەرپۆش بەسەرانە كێشەن بۆ ئێمە. من دژی سیاسەتی پەنابەرانم، دژی هاتنی ئاوارە موسڵمانەكانم، بەڵام هەر مەسیحییەك  یاخود ئێزیدییەك لە سووریا یان لە كوردستان ژیانیان لەبەر داعش لە مەترسیدا بێت، با بێن بۆ ئێرە و بەخێر بێن سەرچاو".
لە ئەڵمانیا نزیكەی 4.5 ملیۆن موسڵمان دەژین، بەڵام زۆربەیان پابەند نین بە یاسا و رێساكانی ئاینی ئیسلام. بۆیە بەرپرسانی ئەڵمانیا دەڵێن پێگیدا مایەی شەرمەزارییە بۆ ئەڵمانیا و نابێت رێگە بدرێت بە نازییە رەگەزپەرستەكان ئەم مەسەلەیە بۆ بەرژەوەندی خۆیان بەكاربێنن. 
زۆربەی ئەڵمانەكان دژی ئەم بزووتنەوەیەن و پێیانوایە زیان بە پێكەوەژیانی گەلان لە ئەڵمانیا دەگەیەنێت. لە شاری بۆن بەهەزاران خەڵك دژی پێگیدا خۆپێشاندانیان كرد و رێگەیان لێگرتن بچنە ناو شار. لەسەر سلۆگۆنەكانی خۆپێشاندەرانی دژ بە پێگیدا نووسرابوو بەڵێ بۆ هەمەڕەنگی و نا بۆ نازیزم.
كوردێك كە بەشداری لە خۆپێشاندانی دژ بە پێگیدا كردبوو بە (رووداو)ی گوت "ئەمانە نایانەوێت كەس لەو وڵاتەدا بژیت".
ئێستا پێگیدا بەرپرسانی ئەڵمانیای بەخۆیەوە سەرقاڵ كردووە، ژمارەیان رۆژ بە رۆژ زیاد دەكات، پسپۆڕان دەڵێن هەموو بەشداربووان راستڕەوە توندڕەوەكان نین، داوا دەكرێت پارتی دەسەڵاتدار چاو لە جموجوڵی پێگیدا نەپۆشێت. بەڵام پێگیدا بۆ ئەم دووشەممەیەش ناوی خۆی تۆماركردووە بۆ خۆپێشاندان.
لەلایەن ئاڵا شاڵی رووداو - ئەڵمانیا

Thursday, December 25, 2014

حكومه‌تی ئوسترالیا هۆشداریدا


سه‌رۆك وه‌زیرانی ئوسترالیا هۆشداریدا له‌ئه‌نجامدانی هێرشی تیرۆرستی له‌وڵاته‌كه‌یدا، له‌لایه‌ن گروپه‌ تیرۆرستیه‌كانه‌وه‌.
سه‌رچاوه‌كانی هه‌واڵ بڵاویانكرده‌وه‌، (تۆنی ئه‌بوت) سه‌رۆك وه‌زیرانی ئوسترالیا له‌كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا به‌ڕۆژنامه‌نوسانی ڕاگه‌یاندوه‌، دوای به‌بارمته‌گرتنی چه‌ند هاوڵاتیه‌ك له‌قاوه‌خانه‌یه‌كی شاری (سیدنی)ی پایته‌ختی ئوسترالیا، په‌یوه‌ندیه‌كانی تیرۆرستان زیادیكردوه‌، به‌گوێره‌ی زانیارییه‌ هه‌واڵگرییه‌كانیش، مه‌ترسی ئه‌نجامدانی هێرشی تیرۆرستی‌و ته‌قینه‌وه‌ له‌و وڵاته‌دا له‌ئارادایه‌.
سه‌رۆك وه‌زیرانی ئوسترالیا داواشی له‌هاوڵاتیانی وڵاته‌كه‌ی كرد، به‌وریاییه‌وه‌ له‌حاڵه‌تی ئاماده‌باشدا بن.
نزیكه‌ی هه‌فته‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر، هاوڵاتیه‌كی به‌ڕه‌گه‌ز ئێرانی به‌ناوی (هارون مونس)، له‌قاوه‌خانه‌یه‌كی شاری (سیدنی) پایته‌ختی ئوسترالیادا، چه‌ند هاوڵاتیه‌كی به‌بارمته‌گرت‌و دوای (16) كاتژمێرمانه‌وه‌، به‌هه‌وڵی هێزه‌ ئه‌منیه‌كانی ئوسترالیا، كوژرانی هاوڵاتییه‌ ئێرانیه‌كه‌‌و دوو هاوڵاتی ئوسترالی لێكه‌وته‌وه‌.
-----------------------------------------------------------------
و: بیلال جه‌عفه‌ر

Friday, December 19, 2014

لە جیهاندا 232 ملیۆن کەس ئاوارەن

18ی دیسەمبەر رۆژی جیهانی ئاوارەکانە، ئەمساڵ نەتەوە یەکگرتووەکان دروشمی "من ئاوارەم"ی بەرزکردەوە، کە تێیدا ئاماژە بە دوایین ئامار دراوە، لە ئامارەکەدا ژمارەی ئاوارە نێودەوڵەتییەکان بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە، بەشێوەیەك لە ساڵی 2000 ژمارەکە 175 ملیۆن کەس بووە و ساڵی 2013 بەرزبووەتەوە بۆ 232 ملیۆن کەس، کە بەتێکڕایی دەکاتە 3.2 % لە دانیشتووانی جیهان لەدەرەوەی نیشتمانی خۆیان دەژین.

ئامارەکە کە لە نەتەوە یەکگرتووەکان دەرچووە، ئاماژە بەوە دەکات رەگەزی مێ نیوەی کۆی ژمارەی ئاوەرەکان لەسەر ئاستی جیهان پێکدەهێنێ، زۆرترین ژمارەی ئاوارەکانیش لە رەگەزی نێر لە وڵاتە پێشکەوتووەکانن. نزیکەی 6 لەسەر 10ی ئاوارە نێودەوڵەتییەکانیش، لەو وڵاتانەن کە داهاتیان بەرزە.

لە بەیاننامەیەک کە کۆمسیۆنی باڵا بۆ کاروباری پەنابەران بڵاویکردووەتە، ئاشکرای دەکات لە سەرەتای ساڵی 2014وە زیاتر لە 207 هەزار پەنابەری نایاسایی هەوڵیان داوە لە دەریای ناوەڕاست بپەڕنەوە.

ئەم ژمارەیەش سێ بەرامبەر بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە کە لە ساڵی 2011 ژمارەی پێوانەیی تۆمارکردووە، لەو ژمارەیش 70 هەزاریان لەو وڵاتانەوە هەڵاتوون کە بەهاری عەرەبی تێدا روویانداوە.
 گۆڤەند مستەفا
رووداو- سکای نیوز

رووسیا.. دۆزەخی نوێی پەناخوازانی كورد


چەند قاچاخچییەكی كورد، ژمارەیەك پەنابەر لە كوردستانەوە دەبەن بۆ مۆسكۆ و پاشانیش بە ناوی بردنیان بۆ فینلەندا هەڵیاندەخەڵەتێنن، بەڵام پەنابەرەكان هەرزوو لە فرت و فێڵی قاچاخچییەكان دەگەن و بە هەڕەشەی كوشتنی كەسوكاری قاچاخچییەكان، خۆیان رزگار دەكەن.

لە مەسەلەی كۆچكردندا خەریكە كوردستان دەگەڕێتەوە سەردەمی نەوەتەكانی سەدەی رابردوو، ئێستا خەڵكانێك ئەو شەڕەی داعش بە دەرفەتێك دەزانن بۆ ئەوەی كۆچ بكەن بۆ وڵاتانی ئەوروپا و داوای مافی پەنابەری بكەن.

سەرەڕای ئاسانیی سەفەركردن بۆ دەرەوەی وڵات، بەڵام هێشتا هەندێك لەو پەنابەرانە رێگەی نایاسایی دەگرنەبەر و بەو هۆیەشەوە دەكەونە داوی قاچاخچییەكانەوە.

لە هەولێرەوە بۆ رووسیا

بەپێی بەدواداچوونی (رووداو)، ئێستا خەڵكێكی زۆر لە شارەكانی هەرێمی كوردستانەوە بە فڕۆكە خۆیان دەگەیەننە رووسیا و لەوێش لە رێگەی چەند قاچاخچییەكی كوردەوە دەچنە فینلەندا كە ئێستا دەرگای بۆ وەرگرتنی پەنابەران كردووەتەوە.

هەڵگورد ناوێكی خوزراوی پەنابەرێكی كوردە كە مانگێك لەمەوبەر لەڕێگای قاچاخچییەكانەوە گەیەنراوەتە مۆسكۆ بەمەبەستی دەربازكردنی بۆ فینلەندا، هەڵگورد گوتی "ئێمە لە هەولێر لە رێگای كەسێكەوە بەناوی هاشم ئەو قاچاخچیانەمان ناسی، هاشم كەسێكە زوو دەتوانێ‌  قەناعەت بۆ مرۆڤ دروست بكات، ئەو گوتی خەمی هیچتان نەبێت، بە رێگای یاسایی بە 12 هەزار دۆلار دەتانگەیەنینە فینلەندا، ئێمە رێكەوتین و پاسپۆرتەكانی خۆمان تەسلیمكردن و ڤیزای روسیایان بۆ وەرگرتین، پاشان لە رێگای توركیاوە بە فڕۆكە سەفەرمان كرد بۆ مۆسكۆ".

 بەهۆی ئاسانكارییەكانی كونسوڵخانەی حكومەتی روسیای فیدراڵ لەشاری هەولێر بۆ هاووڵاتیانی كوردستان لە پێدانی ڤیزای گەشتیاری، هەموو كەسێك دەتوانێ‌ ڤیزا وەربگرێت و سەفەر بكات، هەر بۆیەش قاچاخچییەكان سوودیان لەم دەرفەتە بینیوە و لەم رێگایەوە قەناعەتیان بۆ خەڵك دروستكردووە كە بە رێگای یاسایی ڤیزایان بۆ وەرگرتوون و دەیانگەیێننە رووسیا.

دوای ئەوەی پەنابەران دەگەنە مۆسكۆ، لە شوقە و میوانخانەكان دایاندەنێن، زۆریشیان دەبەن بۆ گوندەكانی دەوروبەری مۆسكۆ كە تەنیا خۆیان زانیارییان لەسەر شوێنەكان هەیە. لەوێ‌  سەرجەم ئامێرەكانی پەیوەندییان لێوەردەگرن.

 هەڵگورد باسی رەوشی پەناخوازان لە رووسیا دەكات و دەڵێت "قاچاخچییەكان سەرەتا هەڵسوكەوت و مامەڵەیان زۆر باش بوو لەگەڵمان، زۆر رێزیان دەگرتین، متمانەی تەواومان پێكردن، تا بەو دەردەیان بردین. ئەوان سەرەتا خواردنی باشیان پێدەداین، بەردەوام دڵیان دەداینەوە و پێیاندەگوتین ئەمڕۆ نا سبەی بەڕێتاندەكەین".

هەڵگورد و هاوڕێكانی ماوەی مانگێك لە مۆسكۆ چاوەڕێی قاچاخچییەكان دەكەن تاوەكو بیانگەیەننە فینلەندا "رۆژێك گوتیان رێگایەكمان دۆزیوەتەوە سبەی سەفەر دەكەین، بەڵام بڕە پارەیەكمان لە كوردستانەوە بۆ حەواڵە بكەن".

درۆیان لەگەڵ دەكەن

دوای گفتوگۆیەكی زۆر، وا رێككەوتن كە ئەوان بیانگەیەننە سەر سنووری فینلەندا و ئینجا پارەكانیان بۆ بنێرن. هەڵگورد دەڵێت "ئێمەیان بە ئۆتۆمبێل برد، بەناو چەندین شار و گوند و دارستانی گەورەدا رۆیشتین، زیاتر لە 11 كاژێر لە رێگا بووین، زۆر هیلاك بووین".

پەناخوازەكان لە خاڵێكی پشكنینی پۆلیسی رووسیا دەرباز دەكرێن، وەك هەڵگورد باسیكرد پێیانگوتن  ئەوە لە سنووری روسیا دەربازبوون و ئەوبەر فینلەندایە "بەڵام ئەوان فێڵیان لە ئێمە كردبوو، ئەو شوێنە هەر رووسیا بوو، كۆمەڵێكیان لەوێ‌ كۆكردبووەوە و ئاڵای فینلەندایان داچەقاندبوو، بۆ ئەوەی ئێمە متمانەیان پێبكەین كە گەیشتووینەتە نێو خاكی فینلەندا".

قاچاخچییەكان پەیوەندی بە كەسوكاری پەناخوازەكانەوە دەكەن لە كوردستان، تاوەكو پارەكانیان بۆ حەواڵە بكەن. هەڵگورد دەڵێت "خزمەكانمان لە كوردستان تەنسیقیان لەگەڵ ناسیاوێكی هەبوو لە فینلەندا كە بێتە پێشوازیمان لەسەر سنوور، بەڵام قاچاخچییەكان گوتیان ئێمە ناتوانین بتانگەیەنین بەو كەسە و بەو شوێنە، بۆیە ئێوە بڕۆن خۆتان تەسلیمی پۆلیسی فینلەندی بكەن، ئەوان دەتانبەنە كەمپی پەنابەران".

كەسوكاری هەڵگورد رازی نابن پارەكە بنێرن تاوەكو كوڕەكەیان نەگەیەننە فینلەندا، بۆیە قاچاخچییەكان هەڕەشەی كوشتن لە پەناخوازەكان دەكەن. هەڵگورد دەڵێت "ئەوان خەریكبوو بمانكوژن، هەر ئەوەندەمان زانی تەلەفۆنێك بۆ قاچاخچییەكە هات، دەنگی ئافرەتێك بوو بە گریانەوە دەیگوت خاڵە نەكەی ئەو كارە نەكەی، كەسوكاری ئەوان هاتوونە سەر ماڵەكەم و من دەكوژن".

هەڵگورد گوتی "كەسوكارم زانیاریان لەسەر قاچاخچییەكان هەبوو، دەیانزانی كچی خوشكی قاچاخچییەكە ماڵی لە شارۆچكەی سۆرانە، كاتێ‌ ئەوان هەڕەشەی كوشتنی ئێمەیان كرد، راستەوخۆ كەسوكارمان لە سۆران چوونە سەر ماڵی كچی خوشكی قاچاخچییەكە و گوتیان ئێستا تەلەفۆن بۆ خاڵت دەكەی، ئەگەر هەر ئێستا ئازادیان نەكات ئەوا ئێمە تۆ دەكوژین، ئینجا قاچاخچییەكە كەوتە پاڕانەوە لە كەسوكارەكەم".

قاچاخچییەكان ناچار دەبن جارێكی دیكە پەناخوازەكان بگەڕێننەوە مۆسكۆ. هەڵگورد پەیوەندی بە ناسیاوێكییەوە دەكات كە لە مۆسكۆ دەخوێنێت، ئەویش هەموو كاروبارەكانی گەڕانەوەی بۆ كوردستان تەواو دەكات و دەگەڕێتەوە.

هەڵگورد تاكە پەناخواز نییە لەو رەوشەدا بووبێت. ئەو دەڵێت "ئێستا چەندین كەس كە زۆربەیان خێزانن لە ژێر دەستی ئەو قاچاخچیانەدان، لە گوندەكانی دەوروبەری مۆسكۆ حاڵ و گوزەرانیان زۆر خراپە و نان و ئاویان پێنادەن و داوای پارەیان لێدەكەن. هیچ رێگایەكیشیان نییە بۆ دەرباز بوون لە رووسیا بۆ وڵاتانی دیكەی ئەوروپا".

دوای سەرهەڵدانی قەیرانی رووسیا و ئۆكراینا، سنوورەكانی رووسیا تەنراون بە سەرباز و پۆلیس، بۆیە دەرفەتی دەربازبوونی هیچ شتێك نییە لە سنووری ئەو وڵاتەوە، لە هەمانكاتدا یاساكانی رووسیا زۆر توندبوون بۆ سزادانی قاچاخچییەكان.

6000 دۆلاری بە فیڕۆ چوو

ئازاد، گەنجێكی دانیشتووی هەولێرە، ویستوویەتی بچێتە كەنەدا. لە هەولێر كەسێكی پێدەناسێنن بە ناوی هاشم، كە دەڵاڵی قاچاخچییەكانە. ئازاد دەڵێت "ئەو كەسە پێیگوتن ڤیزای رووسیاتان بۆ وەردەگرین، دەتانبەین بۆ مۆسكۆ، لەوێش لە رێگای رێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكانەوە بە رێگای یاسایی رەوانەتان دەكەین بۆ كەنەدا".

ئازاد دوای ئەوەی لەگەڵ چەند كەسێك دەگەیەنرێنە رووسیا، لەوێ‌ بە قاچاخچییەك دەناسێنرێن بەناوی "ئیسماعیل". ئازاد دەڵێت "قاچاخچییەكە لە فڕۆكەخانە پێشوازییەكی گەرمی لێكردین، زۆر ئاسوودە بووین كە بەمشێوەیە بینیمان، ماوەی زیاتر لە یەك مانگ ئێمەی لە شوققەیەك دانا، هەر رۆژەی قسەیەكی دەكرد، دواجار بۆمان دەركەوت كە ئەوانە هەمووی فرتوفێڵن و دواجار ناچاربووین بگەڕێینەوە كوردستان، هەر یەكەمان 6 هەزار دۆلارمان زەرەركرد".

وەكو زیندانی مامەڵەیان لەگەڵ دەكەن

كوردێكی دانیشتووی رووسیا دەڵێت ئەو دەمێكە ئاگادارە كە پەناخوازەكان لەلایەن قاچاخچییەكانەوە مامەڵەیەكی خراپیان لەگەڵ دەكرێت و زۆرجاریش لە شوقەكاندا زیندانی دەكرێن.

هەڤاڵ مەهدی، كوردێكی دانیشتووی رووسیایە، باسی چۆنیەتی رزگاركردنی خێزانێكی كورد دەكات كە پەیوەندیان پێوەكردووە. مەهدی گوتی "رۆژێك تەلەفۆنێكم بۆ هات، كەسێك بە كوردی قسەی دەكرد و دەیگوت فریامانبكەوە خەریكە لە برسان دەمرین، ناونیشانەكەی پێدام. كە چووم بەدوایاندا لە شوققەیەك بوون، خێزانێكی شەش كەسی بوون، لە كونجی ژوورێكدا قایم كرابوون، منداڵێكی بچووكیان لەگەڵدا بوو كە چاوی پێمكەوت گوتی: مامە خۆ ئێمە ناكوژن؟ گوتم نەخێر ناتانكوژین و دەتاننێرینەوە بۆ كوردستان".

هەڤاڵ مەهدی خێزانەكە دەباتە چێشتخانەیەك و خواردنیان دەداتێ‌ "زۆریان برسی بوو، چەند رۆژێك بوو نانیان نەخواردبوو، دوای ئەوەی نانیان خوارد، بردمن بۆ فڕۆكەخانە و تكیتی فڕۆكەم بۆ كڕین و رەوانەم كردنەوە بۆ كوردستان".

رووسیا، هەرێمی كوردستان ئاگادار دەكاتەوە

نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش لە رووسیای فیدراڵ ئاگاداری رەوشی پەناخوازان و مامەڵەی قاچاخچییەكانە لەگەڵیان و هاووڵاتیان لە فێڵ و تەڵەكەی ئەو قاچاخچییانە ئاگادار دەكاتەوە.

بەیاننامەیەكی ئەو نوێنەرایەتییە كە كۆپییەكی بۆ (رووداو) نێردراوە، دەڵێت "پێتانڕادەگەیەنین كە بەهیچ جۆرێك هەڵنەخەڵەتێن و فریو نەدرێن بە ناوی ئەوروپا رووبكەنە رووسیا، چونكە هیچ رێگایەك لە ناو خاكی رووسیاوە نییە لێوەی دەربازی وڵاتانی ئەوروپا بن. بەپێچەوانەوە لەلایەن حكومەتی رووسیاوە ئاگادار كراوینەتەوە كە بە توندترین شێوە ئەو كەسانە رووبەڕووی یاسا دەكەنەوە، ئەگەری زۆریشی هەیە بە ماددەی تیرۆر بدرێنە دادگا".

بەپێی بەیاننامەكە "ژمارەیەكی زۆری كورد لەناو گرتووخانەكانی رووسیا و بیلارووسیا دەستبەسەرن، وەك خۆیان باسیان كردووە بە خراپترین شێوە ژیان دەگوزەرێنن، تەنانەت شوێنی نووستنیشیان نییە و چەندین رۆژە نەخەوتوون".



خۆشەوی محەممەد و خالید حوسێن
رووداو- مۆسكۆ

Thursday, December 18, 2014

ساڵی ٢٠١٤ مەترسیدارترین ساڵى كۆچبه‌ران بوو

رۆژی ١٨ی دیسەمبەری ھەمووساڵێک وەک ڕۆژی جیھانی کۆچبەرانی نێوودەوڵەتی دیاریکراوە.
لەمساڵێشدا ڕێکخراوی کۆچی جیھانی لە ڕاگەیەنراوێکیدا ساڵی ٢٠١٤ ی بەمەترسیدارترین ساڵ بۆ کۆچبەران تۆمارکردووە چونکە لەم ساڵدا نزیکەی ٥ ھەزار کۆچبەری نایاسایی لەنێوان وڵاتاندا گیانیان لەدەستداوە، سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتوەکانیش لەم ڕۆژەدا داوایکردووە کەژیانێکی پڕشکۆ بۆ کۆچبەران فەراھەمبکرێت.
لەوبارەیەوە ئەم راپۆرتە ببینە…


له‌2014 نزیكه‌ی‌ 5 هه‌زار كۆچبه‌ر گیانیان له‌ده‌ستداوه‌

به‌ڕێوبه‌ری‌ گشتی‌ ڕێكخراوی‌ كۆچی‌ جیهانی‌ ڕایده‌گه‌یه‌نێت ژماره‌ی‌ ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ی‌ كه‌ له‌پێناو ژیانێكی‌ باشتر ڕێگا مه‌ترسیداره‌كانی‌ كۆچیان هه‌ڵبژاردووه‌ له‌ساڵی‌ 2014 دا ڕووی له‌زیاردبوون كردووه‌و ژماریه‌كی زۆریش به‌و هۆیه‌وه‌ گیانیان له‌ده‌ستداوه‌. 
 به‌ڕێوبه‌ری‌ گشتی‌ ڕێكخراوی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ كۆچ لاسی‌ سوینگ به‌بۆنه‌ی‌ ڕۆژی‌ جیهانی كۆچبه‌رانه‌وه‌ له‌سه‌ر ماڵپه‌ری‌ فه‌رمی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ له‌بڵاوكراوه‌یه‌كدا چه‌ندین ئامار ده‌خاته‌ ڕوو كه‌ ته‌نها له‌ساڵی‌ 2014 (4868) له‌رێگا مه‌ترسیداره‌كانی‌ كۆچی‌ نایاسایدا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و به‌وه‌ش ساڵی‌ 2014 به‌رزترین ئاستی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ كۆچبه‌ران تۆمار كردووه‌ كه‌ دوو ئه‌وه‌نده‌ی‌ ساڵی‌ ڕابردوو 2013 بووه‌.
به‌پێی‌ ئه‌و راپۆرته‌ی‌ رێكخراوی ناوبراو زیاتر له‌ 3 هه‌زار له‌و حاڵه‌تی‌ گیانله‌ده‌ستدانانه‌ی‌ كۆچبه‌ران له‌ده‌ریای‌ ناوه‌ڕاستدا تۆماركراون‌و كۆچبه‌ران به‌هۆی‌ تێكشكانی‌ به‌له‌مه‌كانیاوه‌ له‌و ده‌ریایه‌دا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌، زیاتر له‌500 كۆچبه‌ریش له‌كه‌نداوی‌ به‌نغالی‌ زه‌ریای‌ هیندیدا له‌نزیك ولاَتانی‌ باشوری‌ ڕۆژهه‌لاَتی‌ ئاسیادا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌.
به‌پێی ئه‌و ئاماره‌ بێت رۆژانه‌ 13 كۆچبه‌ر گیانیان له‌ده‌ستداوه‌، كه‌ له‌وڵاتانی جیهانی سێیه‌مه‌وه‌ به‌ره‌و رۆژئاوا كۆچیان كردووه‌.
هاوكات به‌رپرسی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو كه‌ پاراستن‌و ڕزگاركردنی‌ گیانی‌ كۆچبه‌ران ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌ سه‌رجه‌م ولاَتانه‌و ده‌بێت ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ ڕزگاركردنی‌ كۆچبه‌ران زیاتر بكرێن‌و داوا له‌ولاَتانی‌ جیهان ده‌كات كه‌ ڕێوشوێنی‌ توند بگرنه‌به‌ر له‌دژی‌ ئه‌و قاچاخچییانه‌ی‌ كه‌ بازرگانی‌ به‌كۆچبه‌رانه‌وه‌ ده‌كه‌ن، هه‌روه‌ها داوا له‌ولاَـانی‌ جیهان ده‌كات كه‌ ده‌رفه‌ته‌كانی‌ كۆچی‌ یاسایی‌و سه‌لامه‌ت بۆ ولاَته‌كانیان زیاد بكه‌ن.   
تائێستاش ولاَتانی‌ وه‌رگر پۆلێنی‌ كۆچبه‌ران به‌سه‌ر چه‌ندین ناوو ناونیشاندا ده‌كه‌ن وه‌ك كۆچبه‌ری‌ ئابووری‌، په‌ناخوازو په‌نابه‌ر كه‌ بۆ هه‌ریه‌كه‌یان یاسای‌ تایبه‌تیان هه‌یه‌و ژیان‌و سه‌لامه‌تیان ده‌كه‌وێته‌ مه‌ترسیه‌وه‌، كاتێك ناتوانن ئه‌و پێودانگانه‌ی‌ ئه‌وان له‌خۆیاندا به‌دی‌ بكه‌ن وه‌ك كاتێك ناتوانن بیسه‌لمێنن په‌نابه‌رنی‌ ڕاسته‌قینه‌ن‌و ده‌كه‌ونه‌ به‌رمه‌ترسی‌ دیپۆرتكردنه‌وه‌وه‌. 
سه‌باره‌ت به‌ئاماری‌ كۆچبه‌رانیش له‌سه‌ر ئاستی‌ جیهان، ڕێكخراوه‌كه‌ ڕایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ نزیكه‌ی‌ 232 ملیۆن كه‌س بوون به‌كۆچبه‌ری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌، واته‌ سنوری‌ ولاَته‌كه‌ی‌ خۆیان تێپه‌ڕاندووه‌ به‌ئامانجی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ ژیانێكی‌ باشترو سه‌لامه‌تتر.
ڕێكخراوه‌كه‌ ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات كه‌ به‌هه‌بوونی‌ 33 ملیۆن‌و 300 هه‌زار ئاواره‌ی‌ ناوخۆیی‌ له‌ناوخودی‌ ولاَته‌كانی خۆیان له‌جیهانداو له‌گه‌ڵ هه‌بوونی‌ زیاتر له‌16 ملیۆن ئاواره‌ی‌ تر، جیهان ڕێكۆردێكی‌ نوێ‌ تۆمار ده‌كات كه‌ ئه‌وه‌ش به‌رزترین ڕێژه‌ی‌ ئاواره‌بوونی‌ خه‌ڵكه‌ به‌هۆی‌ شه‌ڕو ململانێیه‌كانه‌وه‌ له‌جه‌نگی‌ جیهانی‌ دووه‌مه‌وه‌. 
به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ قه‌یرانه‌ ئه‌منییه‌كانی‌ عێراق‌و سوریاو لیبیاو ئه‌فریقای‌ ناوه‌ڕاست و سودان و په‌تای‌ ئیۆلاو گۆڕانكاری‌ له‌كه‌شوهه‌وا له‌وانه‌یه‌ فاكته‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ ببن له‌پشت ئه‌و ئاماره‌ نوێیانه‌ی‌ كه‌ كۆچبه‌ران‌و ئاواره‌كان تۆماریان كردووه‌. 
سكرتێری‌ گشتی‌ ڕێكخراوی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان (بان كی‌ موون) له‌سه‌ر ماڵپه‌ری‌ فه‌رمی‌ ڕێكخراوه‌كه‌ نوسیوێتی‌ "با له‌ڕۆژی‌ جیهانی كۆچبه‌راندا پابه‌ندبوونی‌ خۆمان دووباره‌ بكه‌ینه‌وه‌ بۆ دروستكردنی‌ كۆمه‌ڵگا فره‌یی‌‌و كراوه‌كان‌و ده‌رفه‌ت‌و ژیانێكی‌ پڕ شكۆ بۆ كۆچبه‌رانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ فه‌راهه‌م بكه‌ین". 
18ی‌ دیسه‌مبه‌ری‌ هه‌موو ساڵێك ڕۆژی‌ جیهانی كۆچبه‌رانه‌و به‌مه‌به‌ستی‌ ڕێزگرتنه‌ له‌و كۆچبه‌رانه‌ی‌ كه‌ ولاَته‌كانی‌ خۆیان له‌به‌ر هه‌ر هۆكارێك بێت به‌جێهێشتووه‌و له‌ساڵی 2000وه‌ ئه‌م ڕۆژه‌ له‌لایه‌ن كۆمه‌ڵه‌ی‌ گشتی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ وه‌ك ڕۆژی‌ كۆچبه‌رانی‌ جیهان ده‌ستنیشانكراوه‌.

Saturday, December 13, 2014

كورده‌ گه‌ڕاوه‌كانی‌ ئه‌وروپا له‌هه‌ردوو دینه‌كه‌ بوون

ئه‌و كوردانه‌ی‌ به‌هیوای‌ ژیانێكی‌ باشتر له‌تاراوگه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ هه‌رێم، ئه‌مڕۆ رووبه‌رووی‌ ده‌رده‌سه‌ری‌ بێكاری‌ بوونه‌ته‌وه‌‌و به‌شێكیان ئاوات به‌وه‌ ده‌خوازن بڕیاری‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان نه‌دابایه‌.
سلێمان مزوری‌ یه‌كێكه‌ له‌و كوردانه‌ی‌ پاش ده‌ ساڵ‌ له‌ژیان له‌هۆڵه‌ندا گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ هه‌رێم، باسی‌ ساتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئێجگار ئاسووده‌ بووم كاتێك گه‌یشتمه‌وه‌ فرۆكه‌خانه‌ی‌ هه‌ولێر، ته‌نانه‌ت چاوه‌كانم پڕ له‌فرمێسك بوون".
 
سلێمان وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت به‌هیوای‌ گوزه‌رانێكی‌ باشتر بۆ هه‌رێم گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌، به‌ڵام هیچی‌ ده‌ستگیرۆ نه‌بوو جگه‌ له‌دانیشتن له‌ماڵی‌ برا گه‌وره‌كه‌ی‌ پاش ئه‌وه‌ی‌ سه‌ری‌ به‌چه‌ندین ده‌زگادا كردووه‌، هه‌ر بۆیه‌ پاش مانه‌وه‌ بۆ ساڵێك ئێستا بۆ جارێكی‌ تر بڕیاری‌ داوه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وروپا سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌زانێت له‌وێش ژیانی‌ ئاسان نابێت.

كێشه‌ی‌ سلێمان، هه‌مان كێشه‌ی‌ ئه‌و شه‌ش هه‌زار ژن‌و پیاوه‌یه‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌ دوو ساڵی‌ رابردوودا گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ پارێزگای‌ دهۆك، ئه‌م ئاماره‌ دڵشاد عه‌زیز ئه‌ندامی‌ ده‌سته‌ی‌ به‌رێوه‌بردنی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ په‌ناهه‌نده‌ گه‌ڕاوه‌كان ده‌یخاته‌ روو، دڵشاد به‌"نیقاش"ی‌ وت "زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ لێره‌ كاریان ده‌ست ناكه‌وێت، خۆشبه‌ختترینیشیان ئه‌وانه‌ن كه‌ كارێكی‌ وه‌ك شۆفێری‌ تاكسی‌ ده‌دۆزنه‌وه‌، سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ زمان ده‌زانن‌و له‌رووی‌ لێهاتوییه‌وه‌ كه‌سانی‌ به‌توانان".

به‌قسه‌ی‌ دڵشاد بێكاری‌ تاكه‌ كێشه‌ی‌ په‌ناهه‌نده‌ گه‌ڕاوه‌كان نییه‌، چونكه‌ به‌شی‌ زۆری‌ ئه‌وانه‌ی‌ رۆیشتوون چی‌ موڵك‌و ماڵیان له‌كوردستاندا هه‌بووه‌ فرۆشتویانه‌و كه‌ چوونه‌ته‌ ئه‌وروپاش هیچیان ده‌ست نه‌كه‌وتووه‌و گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌، بۆیه‌ ئێستا خاوه‌نی‌ هیچ شتێك نین له‌هه‌رێمدا.

حسێن ئه‌حمه‌د یه‌كێكه‌ له‌و گه‌ڕاوانه‌‌و له‌مڕووه‌وه‌ به‌"نیقاش"ی‌ وت "به‌ر له‌شه‌ش ساڵ‌ كاتێك به‌ره‌و ئه‌وروپا كه‌وتمه‌ ڕی‌ بڕی‌ ده‌ هه‌زار دۆلارم خه‌رجكرد تا گه‌یشتمه‌ ئیتالیا، ئه‌و تاكسییه‌ی‌ هه‌مبوو فرۆشتم، به‌ڵام دواتر بڕیارمدا بگه‌ڕێمه‌وه‌ به‌و هیوایه‌ی‌ له‌كوردستان گوزه‌رانم باشتر بێت، كه‌چی‌ وا ده‌رنه‌چوو".

دڵشاد عه‌زیز ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كۆمه‌ڵه‌كه‌ی‌ ئه‌وان كاری‌ كردووه‌ بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ ده‌رفه‌تی‌ كار بۆ گه‌ڕاوه‌كان‌و ده‌ڵێت "سه‌رمانكرد به‌چه‌ند رێكخراوێكی‌ بیانیدا بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ هه‌لی‌ كار، چونكه‌ ئه‌وانه‌ی‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ زمان ئه‌زانن، به‌ڵام ئه‌و كارانه‌ی‌ ده‌ست ده‌كه‌ون به‌راورد به‌ژماره‌ی‌ گه‌ڕاوه‌كان زۆر كه‌من".

ئه‌وه‌ش باس ده‌كات كه‌ پرۆژه‌یه‌كیان داوه‌ته‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ تا كار بكرێت بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رن هه‌روه‌ها پارچه‌یه‌ك زه‌وی‌و موچه‌ی‌ مانگانه‌ی‌ 250 هه‌زار دینار وه‌ربگرن.

له‌لای‌ خۆیه‌وه‌ دایكی‌ جه‌میله‌ كه‌ ماوه‌ی‌ 14 ساڵه‌ له‌سوید ده‌ژی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات پاش گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كانی‌ ناتوانن خۆیان له‌گه‌ڵ‌ سیسته‌می‌ خوێندنی‌ كوردستاندا بگونجێنن‌و ده‌ڵێت "بایی‌ ئه‌وه‌نده‌ پاره‌مان پێ نییه‌ منداڵه‌كان بنێرینه‌ خوێندنگا بیانییه‌كان، له‌خوێندنگا حكومییه‌كانیشدا سه‌ركه‌وتوو نابن، بۆیه‌ وازیان له‌خوێندن هێناوه‌".

دایكی‌ جه‌میله‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماوه‌ی‌ دوو مانگه‌ زۆری‌ له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ كردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ رێگایه‌ك بدۆزنه‌وه‌ تابتوانن بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ سوید، چونكه‌ منداڵه‌كانیان توانای‌ خۆگونجاندنیان نییه‌.

له‌هه‌مان رووه‌وه‌ دكتۆر جاجان جومعه‌ راگری‌ كۆلێژی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ زانكۆی‌ دهۆك به‌"نیقاش"ی‌ راگه‌یاند كه‌ په‌ناهه‌نده‌كان پێویستی‌ زۆریان به‌پاڵپشتی‌ هه‌یه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌رووی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ هه‌لی‌ كاره‌وه‌.

ناوبراو داوا له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌كات ناوه‌ندی‌ راهێنان بۆ ئه‌و گه‌ڕاوانه‌ بكاته‌وه‌و ده‌ڵێت "ئه‌وان ماوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌ژینگه‌ی‌ كوردستان دابڕاون، بۆیه‌ تووشی‌ خه‌مۆكی‌‌و نائارامی‌ بوون‌و ناكرێت فه‌رامۆش بكرێن".

ئه‌و پێی‌ وایه‌ ده‌بێت به‌وردی‌ كار له‌سه‌ر په‌روه‌رده‌و فێركردنی‌ ئه‌و گه‌ڕاوانه‌ بكرێت‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت حكومه‌ت خوێندنگای‌ تایبه‌تیان بۆ بكاته‌وه‌ كه‌ گران نه‌بێت له‌سه‌ریان، هه‌روه‌ها قه‌رزی‌ بچوكیان بداتێ‌ تا پرۆژه‌ی‌ ئابوری‌ تایبه‌ت به‌خۆیان بكه‌نه‌وه‌".

نیقاش | عەبدولخالق دۆسکی

Wednesday, December 10, 2014

ژماره‌ی په‌نابه‌ره‌ تاوانكاره‌ عیراقییه‌كان له‌ به‌ریتانیا بڵاوكرایه‌وه‌


له‌و 32 هه‌زار هاوڵاتییه‌ عیراقیانه‌ی له‌ناو به‌ریتانیادا ده‌ژین، 383 كه‌سیان تاوانیان ئه‌نجامداوه‌، كه‌ ده‌كاته‌ 1.1% كۆی گشتی هاوڵاتیانی عیراقی كه‌ له‌و وڵاته‌دا ده‌ژین. 

له‌نێو ئه‌و تاوانبارانه‌دا، 10% تاوانی "زۆر خراپ"یان ئه‌نجامداوه‌ كه‌ بریتییه‌ له‌ كوشتن و هێرشی سێكسی به‌ زۆر  (Rape).

تاوانباره‌ عیراقییه‌كان وه‌ك له‌ خشته‌كه‌دا كه‌ له‌ رۆژنامه‌ی (ده‌یلی مه‌یڵ) دا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌ ده‌ركه‌وتووه‌ له‌ ریزبه‌ندی ژماره‌ 9 دێن له‌ رێژه‌ی ئه‌نجامدانی تاواندا له‌ناو هه‌موو نه‌ته‌وه‌ په‌نابه‌ره‌كانی وڵاتی به‌ریتانیا.

Saturday, December 6, 2014

ئوسترالیا یاسایه‌كی‌ نوی‌ بۆ په‌نابه‌ران ده‌رده‌كات

ئوسترالیا به‌رده‌وامه‌ له‌سیاسه‌ته‌كانی‌ خۆی به‌رامبه‌ر به‌ په‌نابه‌رانی‌ نایاسایی‌ له‌و وڵاته‌دا، به‌ پێی‌ یاسایه‌كی نوێش په‌نابه‌ران ده‌توانن فیزای‌ سێ ساڵه‌ وه‌رگرن.
ده‌وڵه‌تی‌ ئوسترالیا به‌ سه‌ركردایه‌تی‌ (تونی‌ ئابوت)ی‌ سه‌ره‌ك وه‌زیران كه‌ سه‌ر به‌ پارتی‌ پارێزگارانه‌،له‌ پلانیدایه‌ سیاسه‌تی‌ په‌نابه‌ران زیاتر به‌رته‌سكتر بكاته‌وه‌،په‌رله‌مانی‌ ئوسترالیا له‌ مشتومڕی‌ ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ یاسایه‌كی‌ نوێ‌ بۆ په‌نابه‌ران ده‌ربكات، به‌ پێی‌ یاسا نوێیه‌كه‌ په‌نابه‌ران ده‌توان مۆڵه‌تی‌ سێ‌ تاپێنج ساڵ له‌و وڵاته‌دا وه‌ربگرن.
به‌ پێی‌ یاساكه‌ په‌نابه‌ران دوای‌ كۆتایی‌ هاتنی‌ مۆڵه‌تی‌ په‌نابه‌رێتیان ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه‌ وڵاتی‌ خۆیان، به‌ڵام تا ئێستا روون نیه‌ كه‌ ده‌وڵه‌ت فیزا به‌ چه‌ند په‌نابه‌ر ده‌دات.
ره‌شنوسی‌ یاساكه‌ له‌ په‌رله‌مان باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌بێت په‌نابه‌ران مۆڵه‌تی‌ سێ‌ ساڵه‌یان پێبدرێت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر په‌نابه‌ر رازی‌ بوو له‌و ناوچانه‌دا بمێنێته‌وه‌ كه‌ كاركردن تێیاندا چڕو پڕ تره‌ ئه‌وا مۆڵه‌ته‌كه‌یان بۆ پێنج ساڵ بۆ زیاد ده‌كرێت. 
ده‌وڵه‌ته‌ پارێزگاره‌كه‌ی‌ ئوسترالیا باس له‌وه‌ده‌كات: به‌هیچ شێوازێك ئاماده‌ نیه‌ مۆڵه‌تی‌ بێ‌ كۆتا به‌ په‌نابه‌رانی‌ بدات و له‌ كاتی‌ كۆتایی‌ هاتنی‌ ماوه‌ی‌ مانه‌وه‌ی‌ په‌نابه‌راندا ده‌بێت په‌نابه‌ر به‌هه‌ر شێوازێك بێت وڵات به‌ جێبهێلێت و بگه‌ڕێته‌وه‌ زێدی‌ خۆی‌.
میدیاكانی‌ ئوسترالیا باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌م یاسا نوێیه‌ ئه‌گه‌ری‌ په‌سه‌ندكردنی‌ له‌ لایه‌ن سیناتۆره‌كانه‌وه‌ زۆر به‌هێزه‌. زۆربه‌ی‌ سیناتۆره‌كانیش پشگیری‌ خۆیان بۆ یاساكه‌ ده‌ربڕیوه‌، تا ئێستا دوو بڕگه‌ی‌ یاساكه‌ رووبه‌ڕوی‌ ره‌خنه‌ بوه‌ته‌وه‌ و ده‌نگی‌ له‌سه‌ر نه‌دراوه‌.
ده‌وڵه‌تی‌ ئوسترالیا به‌ توندی‌ رێگه‌ له‌ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ په‌نابه‌ران ده‌گرێت و كه‌شتیه‌ جه‌نگیه‌ ده‌ریایه‌كانی‌ ئه‌و وڵاته‌ هه‌میشه‌ له‌ هه‌وڵی‌ وه‌ده‌رنانی‌ هه‌ر كه‌شتیه‌كی‌ په‌نابه‌راندایه‌ بۆ ئاوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان.زۆرینه‌ی‌ ئه‌و په‌نابه‌رانه‌یش كه‌ ئیستا له‌و وڵاته‌دایه‌ ده‌گوێزێنه‌وه‌ بۆ كه‌مپه‌كانی‌ باكوروی‌ وڵات.
وه‌رگێڕانی‌ له‌ فارسیه‌وه‌: عه‌لی‌ كریم
سه‌رچاوه‌: DW فارسی

Sunday, November 30, 2014

رێنمایی نوێ‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ ڤیزای‌ جۆرجیا ده‌رده‌كرێت


وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عیراق رایگه‌یاند كه‌ رێنمایی نوێ‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ ڤیزای‌ وڵاتی‌ جۆرجیا ده‌ركراوه‌ و له‌ڕێی‌ سه‌ردانكردنی‌ كونسوڵخانه‌كانی‌ ئه‌و وڵاته‌ له‌ عه‌مان و توركیا وه‌رده‌گێرێت.

ئه‌میندارێتی‌ گشتی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عیراق له‌ راگه‌یه‌ندراوێكدا رایگه‌یاند كه‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عیراق روونیكردووه‌ته‌وه‌ كه‌ رێنماییه‌ نوێیه‌كانی‌ وه‌رگرتنی‌ ڤیزای‌ وڵاتی‌ جۆرجیا له‌لایه‌ن هاوڵاتیانی‌ عیراقییه‌وه‌ له‌ رێی‌ سه‌ردانكردنی‌ كونسوڵخانه‌ی‌ جۆرجیا له‌ عه‌مان و توركیاوه‌ ده‌بێت.

له‌ راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌دا ئه‌میندارێتی‌ گشتی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عیراق ئاماژه‌ی‌ به‌ رێنماییه‌ نوێیه‌كانی‌ وڵاتی‌ جۆرجیا بۆ پێدانی‌ ڤیزا به‌ هاوڵاتیانی‌ عیراقی‌ نه‌كردووه‌.

جۆرجیا وڵاتێكی گه‌شتیارییه‌ و ده‌كه‌وێته‌ رۆژهه‌ڵاتی ئه‌وروپا و رێژه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی نزیكی 5  ملیۆن كه‌سه‌.

Saturday, November 29, 2014

به‌ریتانیا ڕێوشوێنی‌ توند له‌ دژی‌ كۆچبه‌ران ده‌گرێته‌به‌ر

حكومه‌تی‌ به‌ریتانیا رێوشوێنی‌ توند له‌ دژی‌ كۆچبه‌ران ده‌گرێته‌به‌ر و یاسای‌ تایبه‌ت به‌ كۆچبه‌ران هه‌موار ده‌كاته‌وه‌.
دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ رێكخراوی‌ نیشتیمانی‌ ئاماری‌ به‌ریتانیا له‌راپۆرتێكدا ئاشكرای‌ كرد، كه‌ ئاماری‌ كۆچبه‌ران به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌ به‌ریتانیا زیادی‌ كردوه‌، ده‌یڤید كامیرۆن سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ به‌ریتانیا رایگه‌یاند، رێوشوێنی‌ توند له‌ دژی‌ كۆچبه‌ران، به‌تایبه‌ت ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌ ولاَتانی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌وورپاوه‌ روو ده‌كه‌نه‌ به‌ریتانیا ده‌گرنه‌به‌ر و چاكسازییه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن.
كامیرۆن وتیشی‌، سیستمی‌ خۆش بژێویی‌ كۆمه‌ڵایه‌تی‌ به‌ریتانیا هاوشێوه‌ی‌ یانه‌یه‌كی‌ میلییه‌ كه‌ به‌ باجی‌ پیشه‌وه‌رانی‌ به‌ریتانی‌ دابین ده‌بێت، چه‌ندین نه‌وه‌  ئه‌م سیسته‌مه‌یان پاراستووه‌، كارێكی‌ شیاو نییه‌ كۆچبه‌رانی‌ تازه‌ هاتوو هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای‌ هاتنیانه‌وه‌ له‌ تێكڕای‌ مافه‌كانی‌ ئه‌و سیستمه‌ به‌هره‌مه‌ند بن.
هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ گۆڕانكاری‌ له‌و سیستمه‌دا بێته‌ ئاراوه‌ و كۆچبه‌رانی‌ یه‌كێتیی‌ ئه‌وروپا ، به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ په‌یوه‌ندیدار به‌ پێشنیاری‌ كاركردنیان پێ بێت و ماوه‌ی‌ 4 ساڵ كار بكه‌ن، ئه‌و كاته‌ له‌ مافه‌كانی‌ سیستمی‌ به‌ریتانیا به‌هره‌مه‌ندبن. 

Thursday, November 27, 2014

زیاتر له‌ 700 كۆچبه‌ر له‌ ده‌ریای‌ سپی‌ ناوه‌ڕاست سه‌رگه‌ردان بوون

ماوه‌ی‌ 10 رۆژه‌ به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ ته‌كنیكیه‌وه‌ له‌ به‌له‌مه‌كه‌یاندا، 700 كۆچبه‌ری‌ ئێرانی‌ و ئه‌فغانی‌ و سوری‌ له‌ ئاوه‌كانی‌ ده‌ریای‌ سپی‌ ناوه‌ڕاست سه‌رگه‌ردان بوون. 
ئاژانسی‌ هه‌واڵی‌ ئه‌سۆشێتد پرێس ئاشكرای‌ كرد، كه‌شتییه‌كی‌ هه‌ڵگری‌ 700 كۆچبه‌ر كه‌ زۆربه‌یان سوری‌ و ئێرانی‌ و ئه‌فغانین له‌ ده‌ریای‌ سپی‌ ناوه‌ڕاست به‌هۆی‌ وه‌ستانی‌ مه‌كینه‌ی‌ كه‌شتیه‌كه‌وه‌  سه‌رگه‌ردان بوون و ته‌واوبوونی‌ ئاو و خۆراكیشیان هه‌ڕه‌شه‌ له‌ ژیانیان ده‌كات.
له‌و باره‌یه‌وه‌ به‌رپرسێكی‌ خاچی‌ سووری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ ئاشكرای‌ كرد، له‌ ئێستادا هێزه‌كانی‌ ده‌ریاوانیی یۆنان له‌ هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان كه‌شتییه‌كه‌ به‌ ئاڕاسته‌ی‌ به‌نده‌ری‌ یه‌راپترا له‌دورگه‌ی‌ كریت ببه‌ن و له‌وێدا خاچی‌ سور شوێنی‌ كاتیی‌ بۆ نیشته‌جێكردنی‌ ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ ئاماده‌ كردوه‌.
له‌و باره‌یه‌وه‌ یه‌كێك له‌ سه‌رنشینانی‌ كه‌شتییه‌كه‌ به‌ كه‌ناڵی‌ بی‌ بی‌ سی‌ راگه‌یاندوه‌، كه‌شتییه‌كه‌یان 10 رۆژ پێش ئێستا له‌توركیاوه‌ به‌ره‌و كه‌ناره‌كانی‌ ئیتاڵیا به‌ڕێكه‌توه‌، به‌ڵام پاش 2 رۆژ مه‌كینه‌ی‌ كه‌شتیه‌كه‌ له‌كار كه‌وتوه‌و كه‌شتیوانه‌كه‌ش رایكردوه‌.

Wednesday, November 26, 2014

نیگه‌رانى زۆر له‌باره‌ى یاساى كۆچى ئوسترالیاوه‌ په‌یدا ده‌بێت

كۆچ بۆ ئوسترالیا و كۆچى كوردان
پارتى كرێكاران و سه‌وزه‌كان نیگه‌رانى زۆرى خۆیان ڕاده‌گه‌یه‌نن له‌باره‌ى به‌رفراوان كردنى یاساى كۆچه‌وه‌، له‌دواى ئه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى سێناتى ئوسترالى پێشنیارى كرد و ڕۆژى دووشه‌ممه‌ په‌سه‌ند كرا. ته‌واوى یاساكه‌ ئه‌م بڕگه‌ سه‌ره‌كیانه‌ له‌خۆى ده‌گرێت:
-دووباره‌ چالاككردنه‌وه‌ى ڤیزاى پاراستنى كاتى و ده‌ركردنى ڤیزاى كه‌شێكى هێمن بۆ چالاكى و پڕۆژه‌.
-دووباره‌ پێناسه‌كردنه‌وه‌ى ئه‌وه‌ى كێ داواكردنى مافى په‌نابه‌رى هه‌یه‌.
-ڕێگه‌دان به‌ ده‌سه‌ڵاتداران بۆ ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى هۆكارى گواستنه‌وه‌و كه‌سه‌كان له‌هه‌رشوێنێك له‌ جیهاندا به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنى یاسا نێوده‌وڵه‌تى و ناوخۆییه‌كان.
-پێداچوونه‌وه‌ له‌لایه‌ن دادگاى تێهه‌ڵچوونه‌وه‌و پێداچوونه‌وه‌ى په‌نابه‌ران به‌ بنیاتنانى سیستمێكى خێرا.
-ئه‌و منداڵانه‌ى له‌ ئوسترالیا له‌دایك ده‌بن كه‌ باوك و دایكیان داواى مافى په‌نابه‌رى ده‌كه‌ن، هه‌مان پێگه‌یان پێبدرێت.
-هه‌ندێك له‌ یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان په‌یوه‌ست نین له‌ هه‌ندێ بارودۆخدا.
هه‌ریه‌كه‌ له‌ پارته‌كانى كرێكاران و سه‌وزه‌كان شه‌وى دووشه‌ممه‌ ڕاپۆرتێكیان ئاڕاسته‌ى سێنات كرد. پارتى كرێكاران ڕایگه‌یاند كه‌ هه‌وڵى حكومه‌ت بۆ خۆبه‌دوورگرتن له‌ سیستمى دادوه‌رى له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌كه‌م ته‌ماشاكردنى كه‌یسى دادگاى باڵایه‌ له‌ئێستادا، كه‌ له‌باره‌ى تامیله‌كانه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌ ده‌ریادا ده‌ستگیر كراون. سه‌وزه‌كانیش ده‌ڵێن كه‌ ئه‌و یاسایه‌ یه‌كێكه‌ له‌ سه‌ختترین ئه‌و یاسایانه‌ى كه‌ په‌رله‌مان به‌خۆیه‌وه‌ بینیووه‌ و یاسایه‌كه‌ هه‌وڵێكه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ى ژماره‌ى په‌ناخوازانى ئوسترالى و به‌یاسایى كردنى هه‌وڵ و ئۆپه‌راسیۆنه‌كانیان له‌ ده‌ریادا.

Sunday, November 23, 2014

ئیندۆنیزیا: ڕه‌تكردنه‌وه‌ى په‌ناخوازان له‌لایه‌ن ئوسترالیاوه‌ قه‌یرانى هاوبه‌ش دروست ده‌كات

كۆچ بۆ ئوسترالیا و كۆچى كوردان
حكومه‌تى ئیندۆنیزى ڕه‌خنه‌ى له‌ بڕیارى تاكلایه‌نانه‌ى وه‌زیرى كۆچى ئوسترالی سكۆت مۆریسۆن گرت، كه‌ بڕیاریداوه‌ به‌وه‌ى كه‌ په‌ناخوازان له‌ ئیندۆنیزیاوه‌ وه‌رنه‌گرێت، و ڕایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ئه‌م بڕیاره‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان داده‌ڕمێنێت.
به‌پێى زانیارییه‌كان وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئیندۆنیزیا، باڵیۆزى ئوسترالیا گرێگ مۆریاریتى بانگهێشت كردووه‌ بۆئه‌وه‌ى نیگه‌رانییه‌كانى خۆى پێ بگه‌یه‌نێت له‌باره‌ى ئه‌و بڕیاره‌وه‌. به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ئاسیاى پاسیفیكى وه‌زاره‌ته‌كه‌، یورى تامرین، به‌ ئه‌ى بى سى ڕاگه‌یاند كه‌ ئه‌و هنگاوه‌ قه‌یرانى له‌نێوان هه‌ردوو وڵاتدا دروستكردووه‌و مه‌ترسى بۆ په‌یوه‌ندییه‌كانیان دروست ده‌كات. جێگه‌ى باسه‌ كه‌ له‌ماوه‌ى ڕابردوودا سه‌ركرده‌كان و وه‌زیرانى ده‌ره‌وه‌ى ئوسترالیا و ئیندیۆنیزیا كۆبوونه‌وه‌ى باڵایان ئه‌نجامدا و جه‌ختیان كردووه‌ له‌ په‌یوه‌ندییه‌كانى نێوانیان كرده‌وه‌.

Thursday, November 20, 2014

ئەڵمانیا بەخشینی پەنابەری بە عێراقی و سوورییەکان خێرا دەکات

نووسینگەی فیدراڵی کۆچبەران و پەنابەرانی ئەڵمانیا بڕیاری دا لە ئێستا بەدواوە ماوەی لێکۆڵینەوە لە داخوازیی مافی بەنابەرانی عێراقی و سووریایی کورت بکاتەوە. بەپێی زانیارییەکانی وەزارەتی ناوخۆی فیدراڵی کە لە هەندێك لە میدیاکانی ئەڵمانیادا ئاماژەی بۆ کراوە، نووسینگەی فیدراڵی کۆچبەران و پەنابەران بڕیارێکی چەند هەفتەیەك لەمەوبەری وەزارەتی ناوخۆ جێبەجێ دەکات. بڕیارەکەیش کوردانی ئێزدی و مەسیحییەکانی عێراق و پەنابەرانی سووریایی دەگرێتەوە و دۆسیەکانیان دەخرێتە پێشەوە.
بەپێی ئەو بڕیارە نوێیە، چاوپێکەوتن لەگەڵ پەنابەردا ناکرێت و تەنیا داوای لێ دەکرێت فۆرمێك پڕ بکاتەوە و داوای پاراستنی مافی نێودەوڵەتی بکات. پاش ئەوە پەنابەر دوای ١١ ڕۆژ تا ٣ مانگ وەڵامی بۆ دێتەوە. بەڵام ئەم بڕیارە کەسانێك ناگرێتەوە کە پێش هاتنیان بۆ ئەڵمانیا لە وڵاتێکی تری ئەوروپا داوای مافی پەنابەرییان کردبێت.
بەپێی نوێترین ئاماری نووسینگەی فیدراڵی کۆچبەران و پەنابەران، لە مانگی تشرینی یەکەمی ڕابردوودا ١٨٤١٥ بیانی لە ئەڵمانیا داوای مافی پەنابەرییان کردووە و پەنابەرانی سووریایی بە ڕێژەی ٢٦،٨%دا گەورەترین گرووپی ناو ئەو پەنابەرانە پێكدەهێنن. پەنابەرانی عێراقییش بە پلەی دەیەم دێن و ٣%ی ئەو ژمارەیە پێكدەهێنن. بەڵام لە ئامارەکەدا هیچ ئاماژەیەك بۆ ڕەگەزی نەتەوەیی و ئاینیی پەنابەرانی عێراقی و سووریایی و وڵاتانی تر نەکراوە، چونکە وەك باوە، لە ئامارەکاندا تەنیا ئاماژە بۆ وڵاتی پەنابەر دەکرێت.

Wednesday, November 19, 2014

پەنابەرانی عێراق نائومێد دەكرێن

سكۆت مۆریسۆن ، وەزیری كۆچی ئوسترالیا ڕاگەیاند كە حكومەتی ووڵاتەكەی چیتر مافی پەنابەرێتی نادات بەو پەناخوازانەی كەلەدوای 1ی تەممووزی ئەمساڵەوە ناوی خۆیان تۆماركردووە لە ووڵاتی ئەندەنوسیا.
بەپێی ووتەكانی وەزیری كۆچی ئوسترالیا مەبەستیان لەو گۆڕانكاریە تێكشكاندنی ئەو باندە قاچاخچیانەیە كە لەهەوڵی ناردنی پەنابەرانن بۆ ئەندەنوسیا تا بتوانن لەوێوە سودمەند بن لە پڕۆگرامە مرۆیەكانی وەرگرتنی پەنابەران لەلایەن ئوسترالیاوە. ئەم گۆڕانكاریانەش چارەنوسی هەزاران كۆچبەر لە ووڵاتی ئەندەنوسیا دەخاتە مەترسیەوە كەبەمەبەستی وەرگرتنیان لەلایەن ئوسترالیاوە ڕوویان لەو ووڵاتە كردووە.
بەپێی دواهەمین ئاماری كۆمیسیۆنی پەنابەرانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكایش ، هەتا مانگی ئەیلولی ئەمساڵ ، 283 پەناخوازی بەڕەگەز عێراقی بەمەبەستی وەرگرتنی كەیسەكانیان وەك پەنابەر لەلایەن ئەو كۆمیسیۆنەوە لە ئەندەنوسیا تۆماركراون و لەهەوڵی بەدەستهێنانی مافی پەنابەرێتی لە ئوسترالیا بوون لەچوارچێوەی پڕۆگرامی ساڵانەی وەرگرتنی پەنابەران لەلایەن ئەو ووڵاتەوە.
بەپێی ئەو سیاسەتە نوێیە كەدوێنێ – سێشەممە بڵاوكرایەوە لەزاری وەزیری كۆچی ئوسترالیاوە ، ئەو پەناخوازانە ئەگەر بیشیسەلمێنن پەنابەرن بەڵام لەدوای 1ی تەمموزی ئەمساڵەوە خۆیان تۆماركردبێت لەلای كۆمیسیۆنی پەنابەرانی سەربەنەتەوەیەكگرتووەكان لە ئەندەنوسیا ئەوا ناتوانن داوا پێشكەش بكەن بەو كۆمیسیۆنە تا لە ئوسترالیا نیشتەجێیان بكات.
پێشتریش حكومەتی ئوسترالیا ڕایگەیاند كە بۆ ساڵی 2014 بۆ 2015 ، ئوسترالیا 2200 (دووهەزار ودووسەد) پەنابەری عێراقی وەردەگرێت لەچوارچێوەی پڕۆگرامی ساڵانەی وەرگرتنی پەنابەران لەدەرەوەی ووڵاتەكەی و پشكی شێریش لەو ژمارەیە درا بە پەنابەرانی مەسیحی و كوردانی ئێزیدی.
ئەم گۆڕانكاریەش لەسیاسەتی وەرگرتنی پەنابەران لەلایەن ئوسترالیاوە كاردانەوەی توندی رێكخراوەكانی تایبەت بەداكۆكیكردن لە مافی مرۆڤ و مافی پەنابەرانی بەدوایخۆیدا هێنا و هەردوو ڕێكخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی و ڕێكخراوی هیومان ڕایتزۆچ نیگەرانی خۆیان لەو گۆڕانكاریە نیشاندا و ڕایانگەیاند ئەو سیاسەتە نوێیە زیاتر پەناخوازانی نیشتەجێی ئەندەنوسیا دەكات بە قوربانی بەتایبەت لە ووڵاتێكدا ، كە مەبەستیان ئەندەنوسیایە ، كە توانای دابینكردنی هەلی كاروخۆشگوزەرانی بۆ پەناخوازانی نیشتەجێی ووڵاتەكەی نیە.
سەرچاوە : ماڵپەری كەناڵی ئەی بی سی نیوز 

Monday, November 17, 2014

هه‌واڵێكی خۆش بۆ ده‌رچوانی به‌رنامه‌ی تواناسازی لاوان


وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵاوتوێژینه‌وه‌ی زانستی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت، دوای چه‌ندین هه‌وڵی وه‌زاره‌ته‌كه‌یان، ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ره‌زامه‌ندی نیشاندا له‌سه‌ر دامه‌زراندنی ده‌رچوانی به‌رنامه‌ی تواناسازی لاوان.
به‌ گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵاوتوێژینه‌وه‌ی زانستی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كه‌ وێنه‌یه‌كی بۆ خه‌ندان نێردراوه‌، تیایدا هاتووه‌:  دوای هه‌وڵ و كۆششه‌ به‌رده‌وامه‌كانی وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی و له‌ ئه‌نجامی گفتوگۆی نێوان د.یوسف گۆران،  وه‌زیری خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی و نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ دامه‌زراندنی ده‌رچوانی به‌رنامه‌ی تواناسازی، دواجار ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان به‌نوسراوی ژماره‌ 6864 كه‌ له‌ رێكه‌وتی (2/11/2014) ده‌رچوه‌، وه‌ڵامی نووسراوی ژماره‌  17478ی وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی دایه‌وه‌، ره‌زامه‌ندی نیشاندا بۆ دامه‌زراندنی ده‌رچوانی به‌رنامه‌ی تواناسازی.
هه‌روه‌ها هاتووه‌: "له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی داوا له‌ هه‌ڵگرانی بڕوانامه‌ی ماسته‌ر ده‌كات، ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌ چوارچێوه‌ی به‌رنامه‌ی تواناسازی خوێندنیان ته‌واو كردوه‌ و له‌ هیچ ده‌زگاو دامه‌زراوه‌یه‌كی هه‌رێمی كوردستان دانه‌مه‌زراون، له‌ ماوه‌ی 10 رۆژ سه‌ردانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی خۆیه‌تی له‌ دیوانی وه‌زاره‌ت بكه‌ن له‌گه‌ڵ هێنانی پێداویستیه‌كان به‌مه‌به‌ستی رایكردنی مامه‌ڵه‌ی دامه‌زراندنیان و به‌رزكردنه‌وه‌ی ناوه‌كانیان بۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بۆ ئه‌وه‌ی فه‌رمانی دامه‌زراندنیان بۆ ده‌ربچێت".
پێداویستیه‌كان:
1. بڕوانامه‌ی (ماسته‌ر، به‌كالۆریۆس)
2. نووسراوی په‌سه‌ندكراوی بڕوانامه‌ی (ماسته‌ر) و ئه‌گه‌ر بڕوانامه‌ی به‌كالۆریۆسی له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات ته‌واو كردوه‌، پێویسته‌ نوسراوی یه‌كسانكراوی هه‌مان بڕوانامه‌ش له‌گه‌ڵ خۆیدا بهێنێت.
3. ناسنامه‌ی باری شارستانی
4. ره‌گه‌زنامه‌ی عیراقی