بەپێی لێكۆڵینەوەیەك رێژەی هەژاری لە ئەڵمانیا لە هەڵكشاندایە

لە ژێر ناوی "چواره‌مین راپۆرتی هه‌ژاری و ده‌وڵه‌مه‌ندی سه‌باره‌ت به‌ قۆناغه‌ جیاوه‌زه‌کانی ژیانی مرۆڤی ئه‌ڵمان" لێكۆڵینەوەیەكی زانستی و کۆمه‌ڵایه‌تی بڵاو کراوه‌ته‌وه‌.

ژنە چالاكوانی كورد ئاراس نووری ئەحمەد تەها کورته‌یه‌کی ئەو راپۆرتەی لە ئەڵمانیەوە كردۆتە كوردی و تێدا هاتووە:

ئه‌م راپۆرته‌ هه‌ر 4 ساڵ جارێک ئاماده‌ ئه‌کرێت له‌سه‌ر ژیانی کۆمه‌ڵگای ئه‌ڵمان.

له‌م راپۆرته‌دا ئه‌م پۆینتانه‌م به‌رچاو که‌وت:

1. له‌گه‌ڵ ئه‌وا، که‌ ئابوری ئه‌ڵمانیا به‌ره‌و سه‌ره‌وه‌ ئه‌چێت له‌ گرافیکی ده‌وڵه‌مه‌ندیا، راده‌ی هه‌ژاری زیادی کردوه‌. له‌ 14% ساڵی 2007، بوه‌ته‌ 15،1 هه‌تا 16% له‌ ساڵانی 2011 و 2012

2. هه‌ژاری مناڵ و گه‌نجان په‌ره‌ی سه‌ندوه‌. 2،5 ملیۆن مناڵ له‌ژێر سنوری هه‌ژاریدا ئه‌ژین.

3. 1،6 ملیۆن مناڵ له‌ ژێر ته‌مه‌نی 15 ساڵان له‌ "لێواری هه‌ژاری" دا ئه‌ژین.

4. هه‌ژاری مناڵ و گه‌نجان له‌ ژێر ته‌مه‌نی 18 ساڵیه‌وه‌ ئه‌گاته‌ 19،4%

5. خوێندن په‌یوه‌ندی به‌ توانای ئابوری خێزانه‌وه هه‌‌یه. به‌راورد به‌ مناڵی پاره‌دار، مناڵی هه‌ژار، هه‌لی خوێندنیان که‌مه‌ و به‌ هۆی ئه‌مه‌وه‌، هه‌لی فێربونی پیشه‌سازی و دوابه‌دوای ئه‌وه‌، کارکردنیان که‌م ئه‌بێته‌وه.‌

6. ‌ 0،4% بوجه‌ی ئه‌ڵمانیا سه‌رف ئه‌کرێت بۆ خوێندن. واتا زۆر که‌م.

7. کارکردن و وه‌رگرتنی پۆستی تایبه‌ت به‌ یه‌کسانی دابه‌ش ناکرێت. نه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای ره‌گه‌زی ژن و پیاو، نه‌ هه‌ژار و پاره‌دار.

8. ژن له‌و کارانه‌دا کار ئه‌کات، که‌ داهاتوه‌‌که‌ی زۆر که‌مه‌ و زۆریان کاری "کورته‌کات" ئه‌که‌ن و به‌ هۆی به‌خێوکردنی مناڵ و ئاگاداری که‌سو کاری پیر و ناساغ، ناگه‌نه‌ پله‌ و پایه‌ی به‌رز.

9. هه‌مو لایه‌نه‌کانی په‌یوه‌ندی به‌ به‌رگری و چاره‌سه‌رکردنی نه‌خۆشی و ئاگاداری ته‌ندروستی، بۆ پاره‌دار کراوه‌ته‌وه‌ و کۆمه‌لگای هه‌ژار و که‌م ده‌رامه‌ت لێی دوره.‌

10. هه‌تا بێت هه‌ژاری له‌ پیریدا و له‌ته‌مه‌نی خانه‌نشێنیدا زیاد ئه‌بێت.

ئه‌وانه‌ی که‌ 40 ساڵ کاریان کردوه‌ و پاره‌ی خانه‌نشینیان داوه‌ و جگه‌ له‌ خانه‌نشینی ده‌وڵه‌تی خه‌می تایبه‌تیان نه‌خواردوه‌ بۆ پیری، هه‌ژاری نه‌خۆشیان ئه‌خات و جاری وا هه‌یه‌ ناتوانن کرێی ماڵه‌که‌یان بده‌ن!

رووبەرنێت – ئیبراهیم عەباس