Saturday, June 20, 2015

ئەمڕۆ ڕۆژی جیهانی پەنابەرانە

3518112062015_sdcwsfc20 ی حوزەیرانی هەموو ساڵێك ڕۆژی پەنابەرانی جیهانە و ڕێكخراوەكانی تایبەت بە پەنابەران و ووڵاتانی جیهانیش بە گشتی لەم ڕۆژەدا چەندین ئامار و لێدوان و بۆنە بەمەبەستی ڕێزگرتن لە نەهامەتیەكانی پەنابەران پێشكەش دەكەن.
لە دواهەمین ڕاپۆرتی خۆیدا كە هاوكاتە لەگەڵ ڕۆژی جیهانی پەنابەران ، كۆمیسیۆنی باڵای پەنابەرانی سەر بە نەتەوە یەكگرتوەكان ڕاپۆرتی ساڵانەی خۆی بۆ ساڵی 2014 لەبارەی ڕەوشی پەنابەرانی جیهانەوە بڵاوكردەوە . كۆمیسیۆنەكە دەڵێت لەماوەی یەك ساڵی ڕابردوودا 59 ملیۆن و 500 هەزار( پەنجاو نۆ ملیۆن و 500 هەزار) مرۆڤ بەهۆی توند و خراپی باری ئەمنیەوە لەشوێنی نیشتەجێبونی خۆیان هەڵكەندراون و ئەمەش لەكاتێكدایە لەماوەی دە ساڵی ڕابردوودا هیچ كاتێك ئەو ڕێژەیە تۆمار نەكراوە. تەنانەت ڕاپۆرتەكە هۆشداریدەدەات بەوەی كە پێدەچێت بارۆدۆخەكە لەبارەی پەنابەرانەوە ڕوو لە خراتریش بكات.
بەو پێیە ، لەسەر ئاستی جیهان ، لە هەموو 122 كەسێك یەكێكیان پەنابەرە یان ئاوارەی ناوخۆیە یان بەدوای مافی پەنابەرێتیدا دەگەڕێت ، بەوەش ئەگەر ژمارەی هەموو ئاوارەكانی جیهان كۆبكەیتەوە دەكاتە 24 ەمین ووڵات بۆ زۆری دانیشتوان لە ڕێزبەندی وولاتی جیهاندا بەپێی ژمارەی دانیشتوان. 
ڕزگاركردن و پێدان و پێدانەدانی مافی پەنابەرێتی بە پەناخوازان گەرمترین بابەتی سیاسی و میدیایی جیهان بووە لەماوەی ساڵی ڕابردوودا و بەشی زۆری ئەو پەنابەرانەش كە تووشی زۆرتربن نەهامەتی بوون ئەو پەناخوازانە بوون كە ویستویانە لەڕێگەی دەریاوە ، بەتایبەت ئاوەكانی دەریای ناوەڕاست و ئاوەكانی نێوان ووڵاتانی باشووری ڕۆژهەلاتی ئاسیا و دەریای سوور و كەندوای عەدەنەوە كۆچ بكەن و سیاسەتی كۆچی ووڵاتانیش ، وەك ڕێكخراوەكانی تایبەت بە پەنابەرانیش ئاماژەی بۆدەكەن لە ئاست پێویستدا نەیانتوانیوە وەڵامدەرەوە بن بۆ ئەو قەیرانە. لە ووڵاتانی یەكێـتی ئەوروپا هێشتا مشتومڕەكان لەسەرچۆنێتی وەرگرتنی پەنابەران لەو یەكێتیەدا بەردەوامە ، ئوسترالیا بەردەوامە لە دەستگیركردن و ناردنەوەی بەلەمی پەناخوازانی نایاسایی بۆ ئەو ووڵاتەی بەلەمەكەی لێوە هاتووە. بەڵام لەسەر ماڵپەری فەرمی وەزارەتی كۆچی ئوسترالیا بەبۆنەی ڕۆژی پەنابەرانی جیهانەوە نوسراوە كە ئەو ووڵاتە شانازی دەكات بەوەی كە خاوەنی تۆمارێكی مێژوویی خۆیەتی بۆ وەرگرتنی پەنابەران كە بەشێویەكی یاسایی و لە دەرەوەی ئوسترالیا ولەچوارچێوەی پڕۆگرامە مۆریەكانیدا ئەو پەنابەرانە داوای مافی پەنابەرێتیان لەو ووڵاتە كردووە و بەپێێ‌ ئەو ڕاگەیەندراوەش لەدوای جەنگی جیهانی دووەمەوە تا ئێستاڤ، ئوسترالیا مافی پەنابەرێـتی بە زیاتر لە 800 و 25 هەزار( هەشت سەد و بیست وپێنج هەزار) كەس داوە كە بەشێوەیەكی یاسایی و دوور لەڕێگا قاچاخەكان داوای مافی پەنابەرێتیان لەو ووڵاتە كردووە.
جۆن كێری ، وەزیری دەرەوەی ئەمریكاش ، لە ڕاگەیەندرواێكدا كەلەسەر ماڵپەری فەرمی ئەو وەزارەتە بڵاوكراوەتەوە و دەڵێت كاتی ئەوەیە ڕێز لەو كەسانە بگرین كەبەهۆی توندوتیژیەكانەوە هەڵهاتوون كە مەبەست لێی پەنابەرانە. لەدرێژەی ڕاگەیەندراوەكەدا ، جۆن كێری دەڵێت ئەمریكا وەك بەرگیركارێكی سەرسەختی ئەو كەسانە دەمێنێـەوە كە بەهۆی ستەم و توندوتیژیەوە پەرتەوازە بوون و دەڵێت " شانازی دەكەم بەوەی هاوكاریە مرۆیەكانی ئەمریكا لەماوی ساڵی ڕابردوودا شەش (6) ملیار دۆلاری تێپەڕاندووە."
سەبارەت بە دیاریكردنی ئەو ووڵاتانەش كە خاوەنی زۆرترین ئاوارەو ئاوارەی ناوخۆیی و پەناخوازن ، ڕاپۆرتەكەی یوئێن باس لە چەندین ووڵات دەكات كە زۆرترین ململانێ‌ و توندوتیژی تێیاندا ڕوویداوە، ئەوانیش لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ( سوریا و عێراق و یەمەن ) ، لە ئەفریقا ( كوادیڤۆر ، كۆماری ئەفریقای ناوەڕاست ، لیبیا ، مالی ، باكوری ڕۆژهەڵاتی نێجیریا ، كۆنگۆی دیموكراتی ، باشووری سودان و بوروندی ) لە ئاسیاش ( قیرغستان و مەیانمار و پاكستان ) ، هەروەها لەسەر ئاستی ئەوروپاش ، پشێویەكانی ئۆكرانیا بەشێكی بەرچاوی دروستبوونی ئەو ڕێژەیە بووە لەپەنابەرو ئاوارە لە جیهاندا.

No comments:

Post a Comment