بەپێی بڕیارێکی نوێی دادگای باڵای بەریتانیا چەند ناوچەیەکی عێراق بەگشتی بە مەترسیدار دادەنرێت بۆ هەموو ئەوانەی لێی دەژین و رێگەنادرێت پەنابەری بێ وەڵامی بۆ بنێردرێتەوە.ئەو ناوچانەی کە بە ناوچە جێ ناکۆکەکان ناودەبرێت بریتین لە پارێزگاکانی ئەنبار، دیالە، کەرکوك، نەینەوا و سەڵاحەدین و هەروەها هەندێك ناوچەی دەوروبەری بەغداد.
بڕیارەکەش دوای ئەوە دێت کە کەیسی داواکارێک بەرز دەکرێتەوە بۆ دادگای باڵا و دادگاش بارودۆخی عێراق لە چوارچێوەی گۆڕانکاریە نوێکاندا هەڵدەسەنگێنێتەوە، بەتایبەت سەرهەڵدانی داعش و زیادکردنی توندوتیژی و ململانێی چەکداری لە عێراقدا.
ئەوەی پەیوەندیی بە هەرێمی کوردستانەوە هەیە وەك ناوچەیەکی "دوور لە توندوتیژی" لە قەڵەم دەدرێت و دەتواندرێت هاووڵاتی بە رەگەز کوردی بۆ بنێردرێتەوە، بەڵام ناکرێت هاووڵاتییانی عەرەب بگەڕێندرێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان.
بەپێی بڕیارە نوێکە، ئەو پەنابەرانەی کە وەڵامی پەنابەریەکەیان رەتدەکرێتەوە و دادگا بڕیاری ناردنەوەیان دەدات، چیتر ناتواندرێت بنێردێنەوە بۆ ناوچە جێ ناکۆکەکان.
هەروەها پەنابەری بە رەگەز عەرەب نابێت بگەڕێندرێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان و کوردیش نابێت بنێردرێتەوە بۆ ناوچە عەرەب نشینەکان. بۆیە ئەو پەنابەرانە دەبنە خاوەنی مافی مانەوە لەسەر بنەمای مرۆیی لە بەریتانیا.
هەورها ناردنەوەی هاووڵاتییانی خەڵکی ناوچە جێناکۆکەکان بۆ ناوچەیەکی تری عەرەبنشین پشت بە ژمارەیەك هۆکار دەبەستێت لەوانە زانینى زمانى عەرەبى، هەبوونی خزم و هاوڕێ، رەگەز، توانای کار دۆزینەوە... هتد.
دکتۆر رێبوار فەتاح، بەڕێوەبەری ناوەندی توێژینەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست کە وەك یەکێک لە سەرچاوەکانی دادگای باڵا پشتی پێبەستراوە و بە "سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو و کاریگەر" لەلایەن دادگاوە لە قەڵەم دراوە بە NRT راگەیاند: زۆرگرنگە هەم بۆ کورد هەم بۆ عێراق.
لەمەودوا تا دەرچوونی کەیسێکی ڕابەری دیکە - کە ڕەنگە چەند ساڵێکی دیکە بێ، هەموو کەیسێکی پەنابەر بەم کەیسە دەپێورێ؛ و هیچ دادگایەك ناتوانێ و بۆی نییە ڕێنومای و بڕیارەکانی ئەم کەیسە ڕابەرە فەرامۆش بکات.
ڕێبوار فەتاح ئاماژەى بەوەشکرد، زۆر گرنگە واقعەکە وەك ئەوەی هەیە بچێتە بەر دادگا، نەك وەك ئەوەی کە لەگەڵ سیاسەتی حکومەتی بەریتانیدا دەگونجێ. لە دادگادا، تەحەدای زۆر بابەتم کردووە، وەك ئەوەی کە کوردێكی 'جێ ناکۆکەکان' دەتوانێ بگوێزێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان یان کوردێك دەتوانێ بگوێزێتەوە بۆ بەغداد، و بە پێچەوانەشەوە.
هەندێك پێیانوایە هەموو عێراق مەترسیدارە و دابەشکردنی عێراق بۆ ناوچەی جیاواز خۆدزینەوەیە لە بەرپرسیارێتی.
ئاسۆ گۆران هەڵسوڕاوی فیدراسیۆنی پەنابەران لە ئەوروپا بە NRT راگەیاند: کوردستان جگە لەو هەموو قەیرانە دارایی و سیاسی و کۆمەڵایەتییەی ئێستا، کە تێیدایە گەورەترین هەڕەشەی داگیرکاریی لەسەرە لەلایەن گروپی تیرۆریستی داعشەوە.
ئاسۆ گۆران ئەوەشى وت "ئەم بڕیارە نەک لە بەرژەوەندیی پەنابەرانی کوردستاندا نییە، بەڵکو ناحەقی و نادروستە و فەرامۆشکردنی مافی مرۆڤە. بێگومان کاریگەریی خراپی هەیە بۆ سەر پەنابەران".
ئەم بڕیارەی دادگای باڵا یەکەم بڕیاری دادوەرییە لەسەر بارودۆخی عێراق لە ساڵی ٢٠١٢ەوە و جگە لەوەی کاریگەریی لەسەر پەنابەرانی بێ وەڵام دەبێت وەك سەرچاوەش بەکاردێت بۆ تێپەڕاندنی سەرجەم کەیسی پەنابەرانى عێراق و کوردستان کە پێشکەشى حکومەتى بەریتانیا دەکرێت
ئەوەی پەیوەندیی بە هەرێمی کوردستانەوە هەیە وەك ناوچەیەکی "دوور لە توندوتیژی" لە قەڵەم دەدرێت و دەتواندرێت هاووڵاتی بە رەگەز کوردی بۆ بنێردرێتەوە، بەڵام ناکرێت هاووڵاتییانی عەرەب بگەڕێندرێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان.
بەپێی بڕیارە نوێکە، ئەو پەنابەرانەی کە وەڵامی پەنابەریەکەیان رەتدەکرێتەوە و دادگا بڕیاری ناردنەوەیان دەدات، چیتر ناتواندرێت بنێردێنەوە بۆ ناوچە جێ ناکۆکەکان.
هەروەها پەنابەری بە رەگەز عەرەب نابێت بگەڕێندرێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان و کوردیش نابێت بنێردرێتەوە بۆ ناوچە عەرەب نشینەکان. بۆیە ئەو پەنابەرانە دەبنە خاوەنی مافی مانەوە لەسەر بنەمای مرۆیی لە بەریتانیا.
هەورها ناردنەوەی هاووڵاتییانی خەڵکی ناوچە جێناکۆکەکان بۆ ناوچەیەکی تری عەرەبنشین پشت بە ژمارەیەك هۆکار دەبەستێت لەوانە زانینى زمانى عەرەبى، هەبوونی خزم و هاوڕێ، رەگەز، توانای کار دۆزینەوە... هتد.
دکتۆر رێبوار فەتاح، بەڕێوەبەری ناوەندی توێژینەوەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست کە وەك یەکێک لە سەرچاوەکانی دادگای باڵا پشتی پێبەستراوە و بە "سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو و کاریگەر" لەلایەن دادگاوە لە قەڵەم دراوە بە NRT راگەیاند: زۆرگرنگە هەم بۆ کورد هەم بۆ عێراق.
لەمەودوا تا دەرچوونی کەیسێکی ڕابەری دیکە - کە ڕەنگە چەند ساڵێکی دیکە بێ، هەموو کەیسێکی پەنابەر بەم کەیسە دەپێورێ؛ و هیچ دادگایەك ناتوانێ و بۆی نییە ڕێنومای و بڕیارەکانی ئەم کەیسە ڕابەرە فەرامۆش بکات.
ڕێبوار فەتاح ئاماژەى بەوەشکرد، زۆر گرنگە واقعەکە وەك ئەوەی هەیە بچێتە بەر دادگا، نەك وەك ئەوەی کە لەگەڵ سیاسەتی حکومەتی بەریتانیدا دەگونجێ. لە دادگادا، تەحەدای زۆر بابەتم کردووە، وەك ئەوەی کە کوردێكی 'جێ ناکۆکەکان' دەتوانێ بگوێزێتەوە بۆ هەرێمی کوردستان یان کوردێك دەتوانێ بگوێزێتەوە بۆ بەغداد، و بە پێچەوانەشەوە.
هەندێك پێیانوایە هەموو عێراق مەترسیدارە و دابەشکردنی عێراق بۆ ناوچەی جیاواز خۆدزینەوەیە لە بەرپرسیارێتی.
ئاسۆ گۆران هەڵسوڕاوی فیدراسیۆنی پەنابەران لە ئەوروپا بە NRT راگەیاند: کوردستان جگە لەو هەموو قەیرانە دارایی و سیاسی و کۆمەڵایەتییەی ئێستا، کە تێیدایە گەورەترین هەڕەشەی داگیرکاریی لەسەرە لەلایەن گروپی تیرۆریستی داعشەوە.
ئاسۆ گۆران ئەوەشى وت "ئەم بڕیارە نەک لە بەرژەوەندیی پەنابەرانی کوردستاندا نییە، بەڵکو ناحەقی و نادروستە و فەرامۆشکردنی مافی مرۆڤە. بێگومان کاریگەریی خراپی هەیە بۆ سەر پەنابەران".
ئەم بڕیارەی دادگای باڵا یەکەم بڕیاری دادوەرییە لەسەر بارودۆخی عێراق لە ساڵی ٢٠١٢ەوە و جگە لەوەی کاریگەریی لەسەر پەنابەرانی بێ وەڵام دەبێت وەك سەرچاوەش بەکاردێت بۆ تێپەڕاندنی سەرجەم کەیسی پەنابەرانى عێراق و کوردستان کە پێشکەشى حکومەتى بەریتانیا دەکرێت
No comments:
Post a Comment